Λίγες μέρες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 444 π. Χ. η Κλεψύδρα, μια επιφανής εταίρα, δολοφονείται και διάσημοι αθλητές δέχονται επιθέσεις που τους βγάζουν εκτός μάχης. Τι κρύβεται πίσω από αυτά τα εγκλήματα και πώς συνδέονται μεταξύ τους; Ο Περικλής αναθέτει στον παιδικό του φίλο Διονύσιο να λύσει το μυστήριο πριν η πόλη τρελαθεί εντελώς από τις ανυπόστατες φήμες που συνοδεύουν αυτές τις ειδεχθείς πράξεις. Ποιος θέλει να φέρει αναστάτωση στη σχετική ευημερία της πόλης; Ή μήπως ο ένοχος δε θέλει η πόλη να κερδίσει στους επερχόμενους Ολυμπιακούς αγώνες; Και γενικώς ποιος είναι αυτός που κρύβεται πίσω απ’ όλ’ αυτά και τι συμφέροντα υπηρετεί;
Βρισκόμαστε στο 444 π. Χ., όπου ο Χρυσός Αιώνας του Περικλή βρίσκεται στο αποκορύφωμά του χάρη στις τριακονταετείς σπονδές μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης που εξασφαλίζουν ειρήνη για μεγάλο διάστημα κι έτσι καλλιεργούνται οι επιστήμες και τα γράμματα, χτίζονται ο Παρθενώνας, το Ηφαιστείο, ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο κ. ά. Ο Νίκος Φαρούπος έχει μελετήσει πολύ καλά την εποχή, τους ανθρώπους και την κουλτούρα της εποχής και καταφέρνει να στήσει μια ενδιαφέρουσα αστυνομική πλοκή γεμάτη υπόπτους, κίνητρα και ανατροπές. Η Κλεψύδρα, ιδιοκτήτρια του πολυτελέστερου οίκου του άστεως, δολοφονείται και ο θάνατός της αναστατώνει την κοινωνία. Η πάλαι ποτέ πανέμορφη εταίρα ήταν πια μια κουρασμένη γριά αλλά οι ιέρειές της ήταν καλά εκπαιδευμένες στα μυστικά των ηδονών. Εκείνο το βράδυ έλειπαν από τον οίκο κι έτσι ο δράστης βρήκε πρόσφορο έδαφος. Το πορνείο όμως ήταν και μια σημαντική πηγή πληροφοριών για το εμπόριο, τη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις του άστεως με τον τότε γνωστό κόσμο, πληροφορίες που διαχειριζόταν ο Διονύσιος, οπότε η υπόθεση είναι λίγο πιο προσωπική. Παράλληλα πρέπει να βρεθεί και ο ένοχος για τον βάναυσο τραυματισμό ξακουστών αθλητών που βγαίνουν εκτός στίβου λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ένα μπερδεμένο κουβάρι λοιπόν στα χέρια του Διονύσιου που καλείται να λύσει μια υπόθεση με πολλά και άγνωστα παρακλάδια. Ένοχοι που ομολογούν εγκλήματα γιατί είναι πιόνια κάποιου άλλου, πολιτικές έριδες, λάθη, προδοσίες, όλα αυτά αποτελούν εμπόδια για τις έρευνες του Διονύσιου που προσπαθεί να μην επηρεαστεί από τη θεά Φήμη και από τις παγίδες που συναντάει στον δρόμο της αλήθειας.
Δούλοι, αστυνόμοι, εταίρες, στρατηγοί, απλός κόσμος στήνουν ένα ενδιαφέρον πάνθεον υπόπτων. Ο συγγραφέας μάλιστα αναμιγνύει υποδειγμάτικα υπαρκτά και φανταστικά πρόσωπα και τα στήνει σε ένα καλά σχεδιασμένο παιχνίδι που ιντριγκάρει τον αναγνώστη. Ρεαλισμός και αληθοφάνεια κυριαρχούν στο βιβλίο και χάρη στις γλαφυρές περιγραφές ένιωσα σα να βρίσκομαι κι εγώ δίπλα στον Διονύσιο στην προσπάθειά του να μην απογοητεύσει τον παιδικό του φίλο, Περικλή, ένα άντρα-υπόδειγμα πολιτικού και ανθρώπου. Με τον Περικλή έχουν κοινά θέματα που τους απασχολούν κοινά οράματα, είναι άριστοι συζητητές και ρήτορες. Ο Περικλής έχει ευγένεια και δαιμόνια ευφυία, πλατιά μόρφωση και ρητορική δεινότητα χωρίς να γίνεται λαοπλάνος ή να κάνει κατάχρηση της εξουσίας του, σπάνια αστειεύεται, δεν αισχρολογεί: «Ο φίλος μου ήταν ένας άοπλος, πειστικός τύραννος που καταδυνάστευε τον λαό με το γιγαντιαίο ηθικό του ανάστημα και την απαράμιλλη γοητεία του» (σελ. 57-58). Δίπλα του βρίσκεται η Ασπασία, λεπτή, αεικίνητη, γοητευτική και πανέξυπνη, συνδυάζει τον ερωτισμό της Αφροδίτης με τη σοφία της Αθηνάς, είναι μυημένη στη γεωμετρία και στη φιλοσοφία, κατέχει την τέχνη του λόγου (όλα αυτά αποκλειστικό προνόμιο των αντρών), είναι αφιερωμένη στον Περικλή με αληθινό, πρωτόγνωρο και συγκινητικό πάθος, εξ ου και συγκατοίκησαν αγνοώντας ψιθυριστές και συκοφάντες.
Ο Διονύσιος έχει περιουσία, ανήκει στην τάξη των ιππέων, επιβλέπει την κατασκευή του Ηφαιστείου (θα είχαν τελειώσει αν ο Περικλής και ο Ικτίνος δεν έδιναν προτεραιότητα στον Παρθενώνα και στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο), είναι χήρος κι έχασε δυο γιους στη μάχη της Κορώνειας. Αποφεύγει παρορμητικές ενέργειες και βιαστικές αποφάσεις, αφού έχει μάθει από τα λάθη του στο παρελθόν και υποστηρίζει πως η ήττα έχει και μια επωφελή πλευρά, σε κρατά ταπεινό και μακριά από την ύβρι. Δεξί του χέρι είναι ο αφοσιωμένος Σκύθης τοξότης Ζεύξιππος, με μυστηριώδη καταγωγή, που αιχμαλωτίστηκε από Κρήτες πειρατές αλλά τον αγόρασε ο Διονύσιος στην αγορά της Δήλου. Είναι λιγομίλητος, φιλομαθής και εργατικός, με σκληρό παρελθόν, δέχεται το πεπρωμένο του χωρίς να δυσανασχετεί. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν και άλλα γνωστά πρόσωπα της εποχής όπως ο Σωκράτης, ο Ηρόδοτος, ο Φειδίας, ο ηγέτης του ολιγαρχικού κόμματος Θουκυδίδης και άλλοι. Τόπος δράσης φυσικά η Αθήνα (Αγρυλή, Έσω Κεραμεικός, Ίππιος Κολωνός, Δήμος Σκαμβωνιδών, Μελίτη, Κοίλη, Πνύκα και άλλες συνοικίες) αλλά και ο Πειραιάς, με τα λιμάνια του Κάνθαρου και της Ζέας, τον λόφο της Μουνιχίας, με τα ναυπηγεία, τον ναύσταθμο, τον ναό της Αρτέμιδος. «Η Αθήνα ήταν η πόλη των τεχνών, της ποίησης και του φιλοσοφικού στοχασμού και ο Πειραιάς το παράθυρό της στον κόσμο» (σελ. 183). Από κεφάλαιο σε κεφάλαιο εμφανίζονται καινούργιοι ύποπτοι, οι ανακρίσεις οδηγούν σε επόμενο βήμα και σε επόμενο, τα κίνητρα και οι ύποπτοι, όπως και οι επιθέσεις σε αθλητές, αυξάνονται ενώ σε κάποια σημεία οι εκτεταμένες περιγραφές βοηθούν καλύτερα στην κατανόηση της εποχής, της κουλτούρας και της καθημερινότητας. Τα καλολογικά στοιχεία είναι ελάχιστα αλλά όμορφα: «Το άρμα του Ήλιου είχε ξεκινήσει την πορεία του προς τη γη των Εσπερίδων και πυρπολούσε τις κορυφογραμμές του Υμηττού όταν ξεκινήσαμε για τη συνοικία της Κοίλης» (σελ. 226).
Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη, ακολουθείται δηλαδή ένα δύσκολο εγχείρημα που κρύβει πολλούς κινδύνους, ο έμπειρος συγγραφέας όμως καταφέρνει να προσπεράσει τις δυσκολίες και τα εμπόδια και στήνει προσεκτικά την εποχή και την ιστορία του. Απόλαυσα την τεκμηριωμένη και προσεκτική αναβίωση των κοινωνικών, στρατιωτικών, ιατρικών, πολιτικών και άλλων εξελίξεων, την παραστατική καταγραφή της καθημερινότητας, το προσεγμένο λεξιλόγιο, τους ενδιαφέροντες χαρακτήρες και την κλιμακωτή πλοκή. Άλλωστε, το σύντομο εισαγωγικό σημείωμα για το ιστορικό πλαίσιο, οι υποσημειώσεις και το παράρτημα στο τέλος με εκτενείς αναφορές σε γεγονότα, πρόσωπα και λεπτομέρειες που αναφέρονται στο μυθιστόρημα βοηθούν αρκετά και διαχέουν την πληροφορία, αφήνοντας τον αναγνώστη να αποφασίσει μόνος του πόσο και τι θέλει να μάθει παραπάνω. Το μυθιστόρημα του Νίκου Φαρούπου «444 π. Χ.-Ο θάνατος της εταίρας Κλεψύδρας» είναι ένα καλογραμμένο, τεκμηριωμένο, γρήγορο και ανατρεπτικό αστυνομικό-ιστορικό μυθιστόρημα με πολλές εκπλήξεις και ανατροπές που διαδραματίζεται σε μια εποχή-σταθμό για την ανθρωπότητα.
Πάνος Τουρλής