Πάντα δυσκολεύομαι να γράφω συναισθήματα (\"σχόλια\" και \"κριτική\" είναι στριφνές λέξεις) για βιβλία ανθρώπων που γνωρίζω. Δε θέλω ούτε να κολακέψω ούτε να ξεσκονίσω αρνητικά. Γι\' αυτό δεν ξέρω τι να πρωτογράψω για αυτό το βιβλίο. Μου άρεσε όπως πάντα η γραφή του Ιωσήφ. Τα συναισθήματα, οι επιθυμίες, τα θέλω, τα πιστεύω, οι άνθρωποι, οι καταστάσεις, τα Χανιά (αχ αυτά τα Χανιά). Στήνουν ένα πανηγύρι ιδεών και συναισθημάτων που δε θες να τελειώσεις. Γιατί αντιδρούν έτσι, ποια τα θέλω τους, ποιες οι ενοχές τους, τι ψάχνουν, τι ζητούν;Μια οικογένεια με έναν πατέρα αυστηρό, απόμακρο, που δέρνει τον γιο του για να μη γίνει ομοφυλόφιλος, μόνο το ξύλο γνωρίζει ως μέσο διαπαιδαγώγησης. Χωρίς συναισθήματα, χωρίς παιδεία, χωρίς ενδιαφέροντα, χωρίς ευκαιρίες στη ζωή. Χωρίς συναισθήματα; Χμ...
Μια μάνα σκιά του πατέρα, χωρίς προσωπικότητα, χωρίς θέση, χωρίς ρόλο. Έκανε το παιδί και κλείστηκε στην κουζίνα. Η σκηνή με το πουκάμισο που χάρισε στο γιο της για τα γενέθλιά του, την ημέρα που θα το έσκαγε με τη θεία του, ήταν από τις πιο συγκινητικές. Βουβή και τόσο στέρεη.
Ένα παιδί που δε γνωρίζει για το παρελθόν των γονιών του, μόνο μίσος νιώθει για τον πατέρα του και οίκτο και στοργή για τη μητέρα του. Κι ένα κρυφό πάθος για τη θεία του, αυτήν την Ντο, την καλή του νεράιδα.
Και μια γυναίκα που ξαναμπαίνει στη ζωή της αδερφής της γιατί διαισθάνεται ότι ο ανιψιός της θα έχει την ίδια κατάληξη; συναισθήματα; καταδίωξη; με την ίδια και θέλει να τον καθοδηγήσει σωστά.
Κι ερχόμαστε στη μεγάλη ανατροπή: η θεία ήταν άντρας και μάλιστα η πρώτη της επαφή ήταν με τον άντρα της αδελφής της!!!! Γι\' αυτό το μίσος του πατέρα προς το γιο και το ξύλο για να μην καταντήσει ομοφυλόφιλος. Και η θεία να οδηγεί το γιο να αντιμετωπίσει τα πραγματικά συναισθήματα ώστε να μην καταντήσει σαν αυτή, μόνος κι απροστάτευτος. Δε θα αποκαλύψω το τραγικό για τη μάνα τέλος, που καταντά να έχει προδοθεί από σύζυγο και γιο. Για μένα αυτή είναι η πρωταγωνίστρια. Αυτή είναι το κύριο πρόσωπο που ακόμη με κάνει να αναρωτιέμαι τι έκανε στη ζωή της μετά...
Μπράβο στον Ιωσήφ που έπλεξε ωραία τα μότος σε κάθε κεφάλαιο με το περιεχόμενο του κεφαλαίου. Αποφθέγματα σημαντικών καλλιτεχνών για τον έρωτα, τον άνθρωπο, τη ζωή, που σε γοητεύουν κι αυτά με τη σειρά τους μες στο κείμενο.
Δε μου άρεσαν πολλά πράγματα: γιατί ξαφνικά από την πρώτη φορά να εξομολογηθεί στη θεία του μια κρυφή ομοφυλοφιλική εμπειρία του που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ ούτε σωματικά ούτε στο μυαλό του ως ερωτική με έναν παλιό συμμαθητή; Χωρίς να μας έχει πει κάτι για τη ζωή του παιδιού, για τον συναισθηματικό του κόσμο; Έτσι, άντε, πάμε; Γιατί να προτιμήσει το γάμο με μια τυχαία κοπέλα ώστε να ανέβει κοινωνικά και να μην τον έχουν του κλώτσου και του μπάτσου στο στρατό την οποία επίσης άφησε έγκυο; Γιατί ενώ βλέπουμε ότι είναι σχετικά γερός ο δεσμός του με τον έρωτα που ήρθε στη ζωή του να ετοιμάζεται να τον κερατώσει με μια παλιά του γνωριμία που τον ξαναβρήκε στο στρατό; Και γιατί ο σύντροφός του όταν επιτέλους επιστρέφει στο σπίτι τους τον έχει εκείνος κερατώσει; Κρίμα, η σχέση αυτή θα μπορούσε να δομηθεί στέρεη ή έστω να μας δείξει κάποια πράγματα (κάποιους πειρασμούς;) που έφθειραν τη σχέση. Κι ενώ μένει πολύ στα συναισθήματα των ανθρώπων για να μας περιγράψει μια συνήθεια χρόνων (άφιξη θείας, μίσος πατέρα, ωρίμανση γιου) στη συνέχεια έχουμε τόσα γεγονότα που δεν φωτίστηκαν επαρκώς ή δεν εμπλουτίστηκαν.
Παρόλα τα γιατί μου όμως αυτό το βιβλίο δε με απογοήτευσε. Ο Ιωσήφ συνεχίζει δυναμικά, με τη δική του, ξεχωριστή πένα, να μας ταξιδεύσει σε ιστορίες του τόπου του και της ψυχής του, να μας ανοίγει παράθυρα της νοοτροπίας και της αγάπης του προς τη ζωή και να μας γοητεύει ολοφάνερα με κάθε νέο γραπτό του.
Πάνος Τουρλής