ή αλλιώς «11η εντολή: Ου λείψεις»
Εισαγωγή στο Κίνημα του OULIPO
Στις 24 Νοεμβρίου του 1960, o συγγραφέας Raymond Queneau μαζί με τον επιστήμονα και φίλο του Francois Le Lionnais, ιδρύουν μία ομάδα πειραματικής λογοτεχνίας, το Εργαστήρι Δυνητικής Λογοτεχνίας, γνωστότερο ως OULIPO (Ouvroir de Litterature Potentielle). Ο ένας, με τη βοήθεια του άλλου, πραγματοποιούν ένα όνειρο που από καιρό έκαναν: αυτό του να δουλεύουν μαζί μαθηματικοί και συγγραφείς προσπαθώντας να παράξουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα εις όφελος της λογοτεχνίας.
Το αρχικό αρκτικόλεξο που είχε οριστεί για να προσδιορίζει αυτό το εργαστήρι ήταν S.L.E. (Seminaire de Litterature Experimental). Μόλις όμως ένα μήνα αργότερα, ύστερα από την επέμβαση του Albert-Marie Schmidt, το S.L.E. μετατρέπεται σε OLIPO μιας και στόχος ήταν να δείξουν ότι δεν πρόκειται ούτε για σεμινάριο ούτε για πειραματική λογοτεχνία. Στις 13 Φλεβάρη του 1961, ο Latis, για λόγους ισορροπίας, αποφασίζει να προσθέσει στο Ο και το δεύτερο γράμμα της λέξης, το U. Έτσι το Oulipo αποκτά την τελική του μορφή.
Εκτός από την ερμηνεία του αρκτικόλεξου η ονομασία του κινήματος έχει διττή σημασία. Το -lipo, όπως γνωρίζουμε όλοι μιας και προέρχεται από την ελληνική γλώσσα, σημαίνει ότι κάτι/κάποιος λείπει. Οι ουλιπιανοί λοιπόν αναρωτούνται: "Πού είναι αυτό που λείπει;" Και απαντάνε: "Αυτό που λείπει είναι αυτό που υπάρχει μόνο ως υποθετική πιθανότητα, όπως ένα κείμενο που μπορεί να δημιουργηθεί σύμφωνα με ένα γλωσσικό περιορισμό!".
Ο R.Queneau, σχολιάζοντας τον τίτλο της ομάδας, παρατηρεί: "Η λέξη "δυνητική" αναφέρεται στην ίδια τη φύση της λογοτεχνίας". Αποκαλούμε δυνητική λογοτεχνία την έρευνα των μορφών, των νέων δομών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους συγγραφείς κατά τρόπο που οι ίδιοι επιθυμούν".
Παρόλ' αυτά, είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας σαφής ορισμός για το τι είναι το Oulipo. Όπως τονίζει και το ιδρυτικό μέλος, R. Queneau, το OULIPO:
1. Δεν είναι ένα λογοτεχνικό κίνημα
2. Δεν είναι ένα επιστημονικό σεμινάριο
3. Δεν είναι πειραματική λογοτεχνία.
Στο δεύτερο μανιφέστο της ομάδας, υπάρχει μία αινιγματική δήλωση που εκφέρεται ως αστεϊσμός αλλά ταυτόχρονα περιγράφει και μία αλήθεια, αναφορικά με τις απόψεις της Oulipo για τον στρουκτουραλισμό:
"Η συντριπτική πλειοψηφία των έργων του Oulipo που έχουν δει το φως της ημέρας ως σήμερα θέτουν μία ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ στουκτουρΕλιστική προοπτική (παρακαλώ τον αναγνώστη να μην συγχύσει αυτό το τελευταίο φωνήεν με την στουκτουρΑλιστική, όρο τον οποίο οι περισσότεροι ανάμεσα μας αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη)."
Στο τρίτο μανιφέστο της ομάδας από τη διάθεση για ορισμό του έργου τους περνάμε σε πιο πολύπλοκες δηλώσεις οι οποίες έχουν εντονότερες απαιτήσεις από τα μέλη τους: "Ένα πρόγραμμα δόμησης όλων των πιθανών λογοτεχνικών μορφών περνάει από τρία στάδια τα οποία δεν απαιτούν παρά την άσκηση ενός συγκεκριμένου ταλέντου που έχει διάρκεια μικρότερη της μίας αιωνιότητας. Το πρώτο στάδιο θέτει ένα θεωρητικό πρόβλημα τόσο απλό όσο η ανακάλυψη όλων των πιθανών μαθηματικών θεωρημάτων ή την παραποίηση όλων των πιθανών χημικών ενώσεων. Το δεύτερο στάδιο, επίσης θεωρητικό, στοχεύει στην επιτυχή εξόρυξη όλων των δομών που έχουν συσσωρευτεί. Τέλος, το τρίτο στάδιο, καθαρά πρακτικό, φιλοδοξεί να σε οδηγήσει στο κατώφλι του έργου." Το ιστορικό υπόβαθρο που οδήγησε στη δημιουργία της ομάδας ήταν η στιγμιαία επαναφορά στο προσκήνιο, στις αρχές της δεκαετίας του '60, των δύο τάσεων του προηγούμενου αιώνα: αυτή του σουρεαλισμού και αυτή της στράτευσης γύρω από τις τεχνικές του Σαρτρ.
Αρχές και Τρόπος Λειτουργίας
του Εργαστηρίου
Χάρη στο ζήλο, την εμμονή και την επιμονή των μελών του, το εργαστήρι καθορίζει τα όρια των δραστηριοτήτων του, προσδιορίζει τις αρχές του και θέτει -χωρίς να αποφευχθούν οι έντονες συζητήσεις και οι έρευνες- τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται μέχρι σήμερα όλο αυτό το εγχείρημα.
Η απαραίτητη λοιπόν διαδικασία για να περάσει κάποιος από την κατάσταση του απλού μέλους σε αυτή του ενεργού, αποτελούνταν από πολλά σκαλοπάτια και απαιτούσε αρκετό χρόνο. Πρώτα απ' όλα, το όνομα του "δυνητικού μέλους" έπρεπε να προταθεί από ένα ή περισσότερα μέλη του εργαστηρίου. Κριτήριο επιλογής ήταν τα έργα του, τα ενδιαφέροντά του και ο πιθανός "ουλιπιανός χαρακτήρας" του. Εάν έπειτα από συζήτηση το μέλος αυτό επιλεγόταν, καλούταν να συμμετέχει σε μία πρώτη συνάντηση, ως αποτίμηση φόρου τιμής. Έπειτα, το εργαστήρι αποφάσιζε ομόφωνα για την αποδοχή του. Αν το μέλος γινόταν δεκτό, αποδεχόταν ότι δε θα μπορούσε να παραιτηθεί από αυτή του την ιδιότητα και ξεκινούσε να συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες του εργαστηρίου. Καμία κατάθεση φόρου συμμετοχής δε γινόταν δεκτή και αν κάποιος επιχειρούσε να κάνει κάτι τέτοιο, αποκλειόταν αυτοστιγμεί.
Οι συναντήσεις των ουλιπιανών λάμβαναν χώρα μία φορά το μήνα για να δουλέψουν όλοι μαζί και ως μοιραίο επακόλουθο, να φάνε και να πιούνε. Αρχικά οι συναντήσεις γινόντουσαν στο εστιατόριο "Le Vieux Gascon". Αργότερα λάμβαναν χώρα στο σπίτι του Francois Le Lionnais. Μετά το θάνατο του, οι συναντήσεις γινόντουσαν στο σπίτι όποιου μέλους είχε ένα τραπέζι ικανό να τους χωρέσει όλους. Κάθε φορά, υπήρχε ένας πρόεδρος της συνεδρίας και ένας γραμματέας.
Ακολουθούσε η καταγραφή των παρόντων και των απόντων καθώς και η ανάγνωση των γραμμάτων όσων ζητούσαν συγχώρεση που δε μπόρεσαν να παραβρεθούν. Μιας και κανένα μέλος δε μπορούσε να αποκλειστεί ή να παραιτηθεί οι αποθανόντες θεωρούνταν ως μονίμως "ζητούντες συγχώρεσης"!
Ένα κίνημα (ας μας επιτραπεί να το ονομάζουμε έτσι, παρά τη θέληση των δημιουργών του) τόσο ευρηματικό όσο το Oulipo δε θα μπορούσε να συμβιβαστεί με τις καθιερωμένες χρονολογικές συμβάσεις. Οι ιδρυτές του, λαμβάνοντας υπόψη και τους έντονους ρυθμούς των δραστηριοτήτων τους, καθιέρωσαν ένα ημερολογιακό έτος ως ίσο με έναν ουλιπιανό αιώνα. Έτσι, η διάρκεια, σε κανονικό χρόνο, ενός ουλιπιανού έτους ήταν 3 μέρες, 13 ώρες και 30 λεπτά! Η πρώτη επίσημη συνάντησή τους, που πραγματοποιήθηκε στις 24 Νοεμβρίου του 1960, θεωρείται το σημείο εκκίνησης για τη μέτρηση του χρόνου.
Τεχνικές Γραφής
Η ομάδα ενδιαφερόταν για την εξερεύνηση των πιθανών σχέσεων ανάμεσα στα μαθηματικά και την ποίηση. Όλα τα μέλη αντιμετώπιζαν τη λογοτεχνία ως εμπειρία χαράς και έκαναν πειραματισμούς με γλωσσικά παιχνίδια τα οποία βασίζονταν κυρίως σε μεθοδολογικούς περιορισμούς. Ενδιαφερόντουσαν για την κυβερνητική και τα μαθηματικά αναψυχής, και επιδίωκαν την εμπλοκή του αναγνώστη στο κείμενο.
Έμβλημά τους γίνεται η "λογοτεχνία με περιορισμούς" (litterature a contraintes). Αποφασίζουν να δημιουργούν τα λογοτεχνικά τους έργα ακολουθώντας κάποιους συγκεκριμένους κανόνες οι οποίοι αντί να δεσμεύουν τη γραφή τους, την απελευθερώνουν. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους λεξιλογικούς και γραμματικούς περιορισμούς, τους περιορισμούς που έθεταν οι κανόνες του μυθιστορήματος (διαχωρισμός κεφαλαίων, κ.λ.π.), ή η κλασική τραγωδία (κανόνας των τριών ενοτήτων), περιορισμούς της στιχουργικής και αυτούς των καθιερωμένων μορφών (σονέτα, δεκαπεντασύλλαβος κ.λ.π.).
Κάποιοι συγγραφείς εισήγαγαν στη μανιέρα τους το λετρισμό, τη δημιουργία νέων λέξεων, την αντιστροφή της ρίμας. Όλα αυτά συνδυάζονταν με μαθηματική και επιστημονική κατάρτιση αλλά και τη χρήση κάποιων μέσων για την ανάγνωση των έργων όπως για παράδειγμα τα τρισδιάστατα γυαλιά.
Σε κάποια έργα τους διακρίνουμε ακόμη και την επιρροή του Vladimir Nabokov και ακόμα περισσότερο του, Jorge Luis Borges.
Μπορούμε να ξεχωρίσουμε δύο βασικές τάσεις του κινήματος. Η μία είναι προς την Ανάλυση και η άλλη προς τη Σύνθεση. Στην πρώτη περίπτωση, ξαναδουλεύονται έργα του παρελθόντος με σκοπό να βρεθούν δυνατότητες που συχνά υπερβαίνουν τα όσα προσδοκούσαν οι συγγραφείς τους. Στη δεύτερη περίπτωση -που είναι και η πιο φιλόδοξη- στόχος είναι η δημιουργία νέων λογοτεχνικών κατευθύνσεων.
Τα μαθηματικά -πιο συγκεκριμένα, οι αφηρημένες δομές των σύγχρονων μαθηματικών- προσφέρουν χιλιάδες κατευθύνσεις διερεύνησης τόσο μέσω της Άλγεβρας (νέοι κανόνες σύνθεσης) όσο και μέσω της Τοπολογίας (νέοι τρόποι ανοίγματος και κλεισίματος ενός κειμένου).
Πιο αναλυτικά ορισμένες από τις τεχνικές των ουλιπιανών είναι οι παρακάτω:
Λιπόγραμμα: ένα κείμενο απ' το οποίο απουσιάζουν ένα ή περισσότερα γράμματα της αλφαβήτου.
Μετατροπή σε Haiku: παραγωγή ενός νέου ποιήματος από τις λέξεις που ομοιοκαταληκτούν σε υπάρχοντα ποιήματα.
S+7: παραγωγή ενός νέου κειμένου με την αντικατάσταση κάθε ουσιαστικού με ένα άλλο που βρίσκεται εφτά ουσιαστικά παρακάτω σε ένα οποιοδήποτε λεξικό. Αυτή η μέθοδος μπορεί να τροποποιηθεί είτε αντικαθιστώντας τον αριθμό 7 με κάποιον άλλο, είτε αλλάζοντας το σύμβολο + με ?, είτε αν αντί για τα ουσιαστικά επιλέξουμε να κάνουμε την ίδια διαδικασία για τα επίθετα, τα ρήματα κ.ο.κ.
Συνδυαστική ανάλυση: ανασύνθεση των στοιχείων οποιουδήποτε κειμένου σύμφωνα με οποιονδήποτε κανόνα.
Διακλάδωση: ένα κείμενο που μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους, καθώς ο αναγνώστης έχει την επιλογή σε διάφορα σημεία να διαβάσει άλλα τμήματα του κειμένου - ένας εμφανής πρόδρομος του υπερκειμένου.
Καρκινική ανάγνωση: μία καρκινική λέξη έχει δύο έννοιες. ROMA-AMOR είναι η πιο κλασική μορφή. Στόχος των ουλιπιανών ήταν να παράγουν έργα που να μπορούν να διαβαστούν καρκινικά.
Περιορισμός της "χιονόμπαλας": πρόκειται για ποιήματα στα οποία η πρώτη λέξη στην πρώτη στροφή αποτελείται από ένα γράμμα, η δεύτερη με δύο, η τρίτη με τρία κ.ο.κ. "Μία χιονόμπαλα που λιώνει" συνίσταται σε ένα ποίημα του οποίου η πρώτη στροφή αποτελείται από μία λέξη από ν γράμματα και έπειτα, σε κάθε στροφή μειώνεται και ένα γράμμα μέχρι να φτάσουμε στην τελευταία η οποία αποτελείται από ένα μόνο γράμμα.
Ταυτογράμμα: Είναι ουσιαστικά μία ιδιαίτερη περίπτωση παρήχησης εφόσον πρόκειται για ένα κείμενο του οποίου οι λέξεις ξεκινάνε από το ίδιο γράμμα.
Προσδιοριστική Λογοτεχνία: Σε ένα κείμενο που έχουμε, αντικαθιστούμε την κάθε λέξη του με το σημαινόμενό της από το λεξικό.
LSD*: Σε μία ήδη διατυπωμένη πρόταση, αντικαθιστούμε την κάθε λέξη με τον ορισμό της από το λεξικό. Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία στην καινούρια πρόταση που προκύπτει μέχρι να φτάσουμε στο τελικό αποτέλεσμα.
(*Αρκτικόλεξο της Litterature Semo-definitionnelle. Δεν υπάρχει κάποια απόδοση του όρου στα ελληνικά. Αυθαίρετα μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για λογοτεχνικό καθορισμό της έννοιας.)
Ασκήσεις με όμοιο συντακτικό: Πρόκειται για τη συγγραφή ενός πεζού κειμένου ακολουθώντας πάντα τη συγκεκριμένη δομή: ΡΡΟΟΟΟΕΟΟΡΡΟΟΟΡΟΡΕΟΕΟΡΟΕΟΟΟΟΡΡΟΟΕΟΟΡ (Ρ= ρήμα, Ο= ουσιαστικό, Ε= επίθετο).
Αντωνυμική ποίηση: Είναι μία τεχνική δημιουργίας ποίησης αντικαθιστώντας τις λέξεις ενός ήδη υπάρχοντος ποιήματος με τις αντώνυμές τους.
Λωρίδα του Μόμπιους*: Χρησιμοποιώντας τη λωρίδα του Μόμπιους και τις ιδιότητες της μπορούμε να συνθέσουμε ποιήματα ευθεία, ανάποδα ή και σε δύο τμήματα.
(*Πρόκειται για μία λωρίδα που έχουν ενωθεί οι άκρες της, αφού προηγουμένως έχουμε στρίψει το ένα άκρο κατά 1800. Έτσι προκύπτει ένα αντικείμενο με μία μόνο πλευρά και μία μόνο άκρη.)
Μία ιστορία με το δικό σας τρόπο: Αυτή η μέθοδος είναι επηρεασμένη από τις εντολές των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Πρόκειται για μία σειρά ερωτήσεων όπου ο αναγνώστης καλείτε να διαλέξει ανάμεσα σε απαντήσεις που έχουν τη μορφή:
1. αν ναι πηγαίνετε στο 5
2. αν όχι πηγαίνετε στο 8
Ανάλόγα με τις απαντήσεις του ο αναγνώστης διάβαζε τη συνέχεια της ιστορίας.
Κύρια Μέλη του Εργαστηρίου από το 1960
μέχρι Σήμερα
Γύρω από αυτούς τους δύο ιδρυτές, τον Raymond Queneau και τον Francois Le Lionnais, συγκροτήθηκε μία μικρή παρέα, προσεκτικά διαλεγμένη από αυτούς, από ποικίλες προσωπικότητες. Ήταν όλοι τους άνθρωποι των γραμμάτων και των επιστημών και χαρακτηρίζονταν τόσο από αυθεντικότητα όσο και από ευρηματικότητα:
Noel Arnaud (αριστερά), Jacques Bens (στο κέντρο), Claude Berge (δεξιά), Andre Blavier, Paul Braffort, Jacques Duchateau, Latis, Jean Lescure, Jean Queval και Albert-Marie Schmidt. Ήταν όλοι τους φίλοι, λάτρεις ή κριτικοί του έργου του R. Queneau. Κάποιοι συνδύαζαν και τις τρεις παραπάνω ιδιότητες ταυτόχρονα.
Η ιδιαιτερότητα της ύπαρξης τους συνίστατο στο ότι όλοι τους, είτε ήταν μαθηματικοί στους οποίους ασκούσε μεγάλη έλξη η λογοτεχνία, όπως ο Lionnais, o Berge και o Braffort, είτε, όπως ο Queneau, ήταν συγγραφείς που έδιναν πνοή στο σχέδιο της καθιέρωσης έντονων σχέσεων ανάμεσα στα μαθηματικά και τη λογοτεχνία.
Σχεδόν όλοι τους ήταν μέλη του «Κολεγίου της Παταφυσικής», ινστιτούτο με το οποίο γρήγορα οι ουλιπιανοί συνδέθηκαν άμεσα, αρχικά ως υποεπιτροπή μέχρι να αναβαθμιστούν και να φτάσουν στο επίπεδο της συνεπιτροπής.
Στο τέλος αυτής της πρώτης περιόδου του εργαστηρίου έπρεπε να αποφασιστεί η επέκτασή του. Η στροφή έγινε το 1966 με το κάλεσμα του Jacques Roubaud από το Queneau. Πρόκειται για μία συμβολική επιλογή αφού ο πρώτος, στην πρώτη του συλλογή που εκδόθηκε με τον τίτλο:?, είχε καταφέρει να θέσει όλες τις μαθηματικές του γνώσεις στην υπηρεσία της λογοτεχνίας.
Τα επόμενα δώδεκα χρόνια που ακολούθησαν το εργαστήρι απορροφούσε συνέχεια κόσμο. Οφείλουμε να αναφέρουμε τους: Georges Perec που εντάχθηκε στο κίνημα το 1967,
το Marcel Benabou (πάνω αριστερά) και το Luc Etienne (πάνω στο κέντρο) το 1969, τον Paul Fournel (πάνω δεξιά) το 1971, το Harry Mathews (κάτω αριστερά) και τον Italo Calvino (κάτω δεξιά)το 1973 και τέλος η Michele Metail το 1975.
Νέοι, λιγότεροι νέοι, συγγραφείς και μαθηματικοί, Γάλλοι αλλά και ξένοι συγγραφείς και επιστήμονες συμμετείχαν στο εργαστήρι. Ο διαχωρισμός ανάμεσα σε μέλη Γάλλων και σε ξένους ανταποκριτές θεωρούνταν χυδαίος. Αυτή την περίοδο οι προσωπικότητες που συμμετείχαν ποίκιλαν περισσότερο από ποτέ. Συμμεριζόντουσαν όμως όλοι τους την ίδια λαχτάρα για κοινή δουλειά, ένα πρωτότυπο χιούμορ και φυσικά αυτό που με τον καιρό έγινε το έμβλημα των ουλιπιανών: τη λογοτεχνία υπό περιορισμούς.
Τα κυριότερα συλλογικά αποτελέσματα τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά εκδόθηκαν σε δύο τόμους με το όνομα Oulipo και γνώρισαν μεγάλη ανταπόκριση. Τα νέα πεδία που εξερευνούσαν έπαιρναν τη μορφή μικρών τευχών και διανέμονταν περιορισμένα από την Ουλιπιανή Βιβλιοθήκη.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εκείνη την περίοδο της δεύτερης γενιάς των ουλιπιανών εκδόθηκαν έργα πολύ καλής ποιότητας από βασικά ονόματα που απάρτιζαν το εργαστήρι. Με αυτό τον τρόπο αποστομώθηκαν όσοι κατηγορούσαν το κίνημα ότι έχει ως αποκλειστικό στόχο την τέρψη και την ψυχαγωγία μέσω γλωσσολογικών και φιλολογικών ασκήσεων. Αποδείχτηκε ότι το εργαστήρι του Oulipo μπορεί να παράγει έργα καλαίσθητα και όχι εφήμερα.
Η επόμενη περίοδος που ακολούθησε στιγματίστηκε από μία σειρά σημαντικών απωλειών. Πρώτα, αυτή του Queneau (1976), έπειτα του Perec (1982), του Lionnais (1984) και τέλος του Calvino (1985). Ωστόσο λίγο πριν το θάνατο του Lionnais, το 1983, η στρατολόγηση ξαναπαίρνει τα πάνω της με την ένταξη του Francois Cadarec και του Jacques Jouet.
Έπρεπε να περάσουν άλλα δώδεκα χρόνια για να αποκτήσει το εργαστήρι ξανά αισιοδοξία για το μέλλον και να κάνει μία γερή επάνοδο. Οι ρυθμοί άρχισαν να επιταχύνονται πάλι, το 1992 με την εισαγωγή του Pierre Rosenstiehl και του Herve Le Tellier. Το 1994 έχουμε την εισαγωγή του Oskar Pastior της γερμανικής γλώσσας, το 1995 του Michelle Grangaud και του Bernard Cerquiglini, το 1998 του Ian Monk της αγγλικής γλώσσας, το 2000 του Olivier Salon και της Anne F. Garreta και τέλος το 2005 του Frederic Forte. Η επιλογή όλων αυτών των προσωπικοτήτων -όλες το ίδιο διαφορετικές μεταξύ τους, όπως ακριβώς και η πρώτη γενιά- ανταποκρίνεται και εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς: την ενίσχυση του μαθηματικού πόλου, ένα άνοιγμα προς τη μετρική, τη γλωσσολογία, την ιστορία της γλώσσας, τις ξένες γλώσσες και τέλος -αν και ακόμη έχουμε μεγάλο δρόμο μπροστά μας- στην αντιστοιχία ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, γεγονός που ιδρυτές Queneau και Lionnais δεν προσπάθησαν πραγματικά να εξαλείψουν.
Αντιπροσωπευτικότερα Έργα:
Θα είναι σημαντική παράλειψη αν δεν αναφέρουμε και κάποια έργα που θεωρήθηκαν τα χαρακτηριστικότερα του κινήματος.
Aντιπροσωπευτικότερο δείγμα είναι το Cent Mille Milliard de Poemes του Queneau. Δέκα σονέτα, τυπωμένα σε ισάριθμες σελίδες, από τις οποίες η καθεμιά είναι κομμένη σε 14 λωρίδες, όσες δηλαδή και οι στίχοι του κάθε σονέτου, δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να αναμειγνύει και να συνδυάζει του στίχους κατά βούληση. Το αποτέλεσμα είναι 1014 ποιήματα πράγμα που σημαίνει ότι ο οποιοσδήποτε αναγνώστης θα χρειαζόταν πάνω από μία ζωή για να τα διαβάσει όλα!
Από τον ίδιο συγγραφέα έχουμε το έργο Ασκήσεις Ύφους το οποίο γράφτηκε πολύ πριν την ίδρυση του Oulipo, το 1947. Ο τρόπο όμως γραφής του ανήκει στο κίνημα και ουσιαστικά το προαναγγέλλει. Πρόκειται για 99 αποδόσεις του ίδιου κειμένου με εντελώς διαφορετικό όμως ύφος γραφής για την καθεμία. Ο συγγραφέας για παράδειγμα, αναπαράγει το ίδιο κείμενο με ύφος Λιτό, Πομπώδες, Αναίσθητο, Συγκεκομμένο, κ.ο.κ.
O Georges Perec, στο έργο του La Disparition, χρησιμοποιώντας την τεχνική του λιπογράμματος, εκδίδει ένα ολόκληρο μυθιστόρημα με την απουσία του φωνήεντος e, ένα φωνήεν του οποίου η χρήση είναι πολύ συχνή στη γαλλική γλώσσα. (Ας λέγεται, κακόβουλα ή ακόμη και αστειευόμενα ότι επρόκειτο απλά για ένα ελάττωμα της γραφομηχανής που έπρεπε κάπως να δικαιολογηθεί).
Ο Italo Calvino, στο έργο του Το Κάστρο των Διασταυρωμένων Πεπρωμένων πλέκει ολόκληρη την ιστορία του γύρω από μία τράπουλα ταρώ και τους περιορισμούς που του βάζουν τα φύλλα της.
Ο Claude Berges, στo αστυνομικό έργο του Qui a tue le duc de Densmor? χρησιμοποιεί το γράφημα ενός θεωρητικού θεωρήματος βασισμένο στο G. Hajes προκειμένου ο αναγνώστης να μπορέσει να ανιχνεύσει το δολοφόνο.
Για να μη παρελθεντολογούμε όμως συνέχεια, αξίζει να αναφέρουμε και το έργο του Herve Le Tellier, 99+1 απόψεις για τη Τζοκόντα, που γράφτηκε το 2000. Ο συγγραφέας μεν δεν εισάγει κάποια νέα ουλιπιανή τεχνική, στηρίζεται όμως στο έργο Ασκήσεις Ύφους και παραθέτει 100 βλάσφημες προσβολές για τον πιο διάσημο πίνακα όλων των εποχών γράφοντας με διαφορετικό ύφος την καθεμία.
Τέλος, για να φέρουμε και ένα παράδειγμα ενός Έλληνα συγγραφέα, ο Σταύρος Κρητιώτης παρόλο που δεν είναι επίσημα ενταγμένος στο κίνημα του Oulipo γράφει το Μηνολόγιο ενός Απόντος με χαρακτηριστικά ουλιπιανά. Πρώτα απ' όλα φτιάχνει ένα μυθιστόρημα που παίζει με τον αναγνώστη, είναι ταυτόχρονα ήρωας και πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος του ενώ χρησιμοποιεί αυτούσια ή παραλλαγμένα κείμενα άλλων συγγραφέων.
Το Εργαστήρι του Oulipo Σήμερα
Το αρχείο του Oulipo αποτελείται από όλα τα πρακτικά των συνεδρίων τους, τα κείμενα που παρήγαγαν με δική τους πρωτοβουλία, όλη την αλληλογραφία τους, όλες τις εκδόσεις που αγόρασαν ή που τους δωρίστηκαν, όπως και όλα τα αντικείμενα που τους προσφέρθηκαν για να τους ευχαριστήσουν. Το 2005 το σύνολο αυτού του αρχείου κατατέθηκε στη Bibliotheque de l' Arsenal για να τεθεί στη διάθεση του κοινού, αφού πρώτα αρχειοθετηθεί.
Μέχρι τις μέρες μας έχουν εκδοθεί περισσότερα από 46 τεύχη της ουλιπιανής βιβλιοθήκης. Αυτό το συνεχώς αυξανόμενο νούμερο μας δείχνει τη διάσταση του θέματος και το μέγεθος των ερευνών που πραγματοποιούνται.
Σήμερα, όλοι όσοι ανήκουν στο εργαστήρι του Oulipo κρατάνε άμεση επικοινωνία μεταξύ τους αλλά και με τους αναγνώστες στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα: www.oulipo.net. Εκεί παραθέτονται τα νέα για τις επόμενες συναντήσεις τους, τις καινούριες ιδέες για τα γλωσσικά παιχνίδια, αναβίωση των παλιών και παράλληλα υπάρχουν πλήρες βιογραφικά όλων όσων ανήκαν στο κίνημα, πληροφορίες για τα έργα τους ενώ τα ηλεκτρονικά αρχεία συνεχώς ενημερώνονται.
Στη Γαλλία, ύστερα από απαίτηση πολλών γαλλικών ινστιτούτων και ιδρυμάτων, δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα "ουλιπιανά μαθήματα" που έχουν σκοπό να μυήσουν το δεκτικό κοινό όχι τόσο στον αυθορμητισμό όσο στην εκμάθησης της φόρμας, των δομών και των λογοτεχνικών περιορισμών του κινήματος.
Έγραψε η φανατικά ουλιπιανή,
Λένα Βλασταρά