Προσοχή: περιέχει spoiling
"Αηδονόπιτα": πίτα γεμάτη όνειρα κι λεπίδες (από τοπική παράδοση). Ξεκινώντας από τον ποιητικότατο αυτόν τίτλο αφηνόμαστε να παρακολουθήσουμε τις τραγικές εξελίξεις της Επανάστασης του 1821 μέσα από τα μάτια Ενός φιλέλληνα Αμερικάνου, του Θάκερεϊ Λίντον, που ξεκινάει από τη Βοστόνη, αφήνοντας πίσω του έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, για να έρθει να πολεμήσει στην Ελλάδα, στο πλάι της επαναστατημένης φυλής. Θα περίμενε κανείς ένας δανδής και καλοζωισμένος ξένος να δει τα δύσκολα στην Ελλάδα και να τα εγκαταλείψει. Κι όμως. Μένει, πολεμάει κατά των Τούρκων, γνωρίζει μια άλλη κοπέλα, την ερωτεύεται και συνεχίζει να γράφει το ημερολόγιό του απευθυνόμενος στην Ελίζαμπεθ, ζητώντας της συγνώμη που αγάπησε άλλη τόσο σύντομα αλλά επιμένοντας ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό. Χωρίς να αφηγείται κουραστικά τα γεγονότα της Επανάστασης (εμμένει στην πολιορκία του Μεσολογγίου και στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, από τη Ρούμελη και την Πελοπόννησο ακούγονται οι επαναστατικές κραυγές των Ελλήνων και οι επιθέσεις του Ιμπραήμ), γράφοντας και αναπλάθοντας την εποχή όπως ήταν (γλωσσολογικά στην ομιλία, πραγματιστικά στον καθημερινό βίο, μέρα τη μέρα ζούμε την αγωνία των πολιορκημένων του Μεσολογγίου) έχουμε ένα πραγματικό διαμάντι στα χέρια μας. Απίστευτη η αίσθηση ότι ενώ δεν περιγράφει τις μάχες ή τις περιπέτειες των αγωνιστών, δεν πρόκειται για ένα ιστορικό δοκίμιο, είναι τόσο έντονη η αίσθηση της παρουσίας του Τούρκου που σφάζει χωριά και κατευθύνεται στον επόμενο στόχο που ανατρίχιασα. Δεν έχω ξανανιώσει τόσο έντονα την έμμεση απειλή. Συναντάμε τον έμπορο Παπάφη από τη Μάλτα, τον Ανώνυμο τον Έλληνα (ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι είναι τόσο άυλη η μορφή αυτού του ανώνυμου που του επέτρεψε να τον αναπλάσει και να τον δικαιολογήσει μυθιστορηματικά), τον Μπάιρον, τον Καραϊσκάκη και άλλους. Μία πρόταση κρατάω από το βιβλίο: "Αυτή η χώρα γρήγορα καταπίνει όσους την αγάπησαν". Η γραφή του Ζουργού παντρεύει το παρελθόν και το μέλλον, τονίζει το έντονα αρνητικό στοιχείο του χαρακτήρα του Έλληνα, τον αδελφοπόλεμο και την τάση για αλληλοφάγωμα, κάτι που περιγράφει πώς εκμεταλλεύτηκαν φίλιες κι εχθρικές δυνάμεις. Δεν πρόκειται για ένα κείμενο δηλαδή που μιλάει για το '21 αλλά διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές διαπιστώνεις κάποια χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν την ελληνική φυλή ακόμη και σήμερα. Ως προς τις περιπλανήσεις και τις περιπέτειες του φιλέλληνα, έχουμε ένα απίστευτο οδοιπορικό ανάμεσα σε βουνά και δάση, Τούρκους κι Έλληνες, ληστές και σκλάβους, συντροφιά με έναν δεύτερο άπιαστο έρωτα, ο οποίος έρωτας βρίσκει κι υιοθετεί δύο τουρκάκια και τα σώζει από τη λαίλαπα και το χαλασμό. Είναι τυχερό το πώς γλιτώνουν ο Θάκερει κι η οικογένειά του από την Έξοδο του Μεσολογγίου (δεν έχω ξαναδιαβάσει πιο ζωντανό και γλαφυρό κείμενο) και με διάφορα μέσα να επιτρέψουν στη Μάλτα και να γυρίσουν στη Βοστόνη. Ο φιλέλληνας νιώθει πως έκανε τον κύκλο του, έζησε αυτά που ήθελε, απογοητεύτηκε με όσα είδε (μιλώντας πάντα για το ίδιον των Ελλήνων) και γυρνά στη δεύτερη πατρίδα του να ξεκινήσει από την αρχή. Ειδικά όταν στην επιστροφή τον βοήθησε ένας αρχαιοκάπηλος, ήταν φοβερός ο τρόπος που μεταχειρίζονταν τα αρχαία ΜΑΣ κι αν δεν μεταχειριζόταν ο συγγραφέας τον αρχαιοκάπηλο όπως τον χρησιμοποίησε θα ορκιζόμουν ότι ήταν ο Έλγιν!!! Απίστευτο, εδώ σκοτωνόμασταν κι οι ξένοι (κάποιοι μη φιλέλληνες και κάποιοι Έλληνες αδαείς ή φιλοχρήματοι) αδειάζανε την Ελλάδα από τα παιδιά της για λίγα "άσπρα". Έχει τόσα πράματα να σταθείς και να βαριαστενάξεις τιο κείμενο, έχει τόσες περιπέτειες και ανατροπές (πρόσωπα κακά και καλά εμφανίζονται ξανά και ξανά την κατάλληλη στιγμή, αλλά δεν είναι και τόσο "ξαφνικά" ή "ουρανοκατέβατα", πάντα ειρμός και λογική), έχει τέτοια πλοκή, έχει τόσο έντονους χαρακτήρες, έχει τόσα πλεονεκτήματα που διαβάζεται ξανά και ξανά. Αφήνω τελευταίο το γεγονός ότι μετά από σαράντα χρόνια επιστρέφει η γυναίκα που έσωσε ο φιλέλλην στην Ελλάδα για ένα τελευταίο προσκύνημα όπου μαθαίνουμε τις τελευταίες ψηφίδες του παζλ, τι απέγινε η Ελίζαμπεθ, πώς πρόκοψαν τα τουρκάκια που έσωσαν και τελικά υιοθέτησαν οι δυο τους, πώς νιώθουν οι Έλληνες τώρα που έχουν βασίλειο (1865 γαρ) και το ημερολόγιο το συνεχίζει πια η Λαζαρίνα, αυτή η γυναίκα που σε τόσα έμοιαζε με την Ελίζαμπεθ. Πολλά μπράβο στον συγγραφέα.
Πάνος Τουρλής
Παρουσίασεις στα πλαίσια του 5ου Ελληνικού Συνέδριου Bookcrossing με βιβλία από τους συγγραφείς που θα συμμετέχουν!