Bagatelles της οδού Αλκαμένους

Η bagatelle είναι μια μουσική φόρμα μικρού μεγέθους, χωρίς αυστηρή δομή. Με τον ίδιο τρόπο είναι γραμμένα και τα εξήντα κείμενα αυτής της όμορφης συλλογής που έγραψε η Γεωργία Συριοπούλου. Ποικίλα τα θέματα των κειμένων: αναμνήσεις από το σχολείο, περιγραφές περιοχών της Αθήνας, δρομείς, οικογενειακές στιγμές, ακάλυπτοι πολυκατοικιών, ζώα και φυτά, καθολικές εκκλησίες, λαϊκές αγορές, μέσα μεταφοράς, οι δρόμοι της Αθήνας με έμφαση στον Άγιο Παύλο, στην Αχαρνών, στην Πατησίων, συνολικά ένα ενδιαφέρον και πολύχρωμο ψηφιδωτό λεκτικών και οπτικών ερεθισμάτων που η συγγραφέας «εκμεταλλεύεται» κατά το δοκούν για να πειραματιστεί με τις αφηγηματικές φόρμες της bagatelle.

Πρόκειται για μια συλλογή με ιδιαίτερα και «προκλητικά» περίεργα κείμενα, χωρίς συγκεκριμένες νόρμες και δομές ή θεματολογία. Οι  προσεγμένες περιγραφές χαρίζουν δύναμη στις εικόνες, οι οποίες ζωντανεύουν και αποτυπώνουν την παραμικρή λεπτομέρεια που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος σε μια βόλτα, σ’ ένα ταξίδι, σε μια διαδρομή με συγκεκριμένο ή τυχαίο προορισμό. Πολλές φορές μάλιστα, εκεί που διάβαζα για μια περιοχή, για μια γειτονιά, για έναν άνθρωπο, μεταφερόμουν απότομα στην εσωτερικότητα αυτών των στιγμιότυπων, στην ψυχοσύνθεση του υποκειμένου, στη σημασιολογία του άψυχου και του άχρονου. Εκεί δηλαδή που παρακολουθούσα μια σύντομη ιστορία, ερχόταν η ανατροπή του σουρεαλισμού και του υπερρεαλισμού που δένουν απροσδόκητα με το κείμενο, κάποιες φορές ταιριαστά και κάποιες όχι (το πιο ταιριαστό παράδειγμα είναι η «Υπεροσμία»). Με ξάφνιασε για τον ίδιο λόγο όμως και το «Τόσο μικρή εντροπία», όπου μια γυναίκα «Είναι τόσο παράταιρη εδώ, είναι τόσο ξένη τόσο συμμετρικά άλλη από όλους μας που την αναφέρω γιατί μπορεί να μας περιγράψει εμάς όπως το κενό περιγράφει το πλήρες σε ένα αγγείο ελληνικό» (σελ. 47)! Επίσης, η συγγραφέας χρησιμοποιεί πλούσιο λεξιλόγιο, που δε χάνει την ευκαιρία σε κάποια κείμενα, όπως στο «Χθόνιο», να το κάνει πιο εξεζητημένο, πιο «ψαγμένο» («ψαθυρά πετρώματα», «αγκύρωσα»).

Ελάχιστα μπορώ να πω ότι ξεχώρισα λίγο παραπάνω, μιας και όλα τους είχαν κάτι διαφορετικό να μου δώσουν. Στον «Αντιχρονισμό», η συγγραφέας πρόσεξε κάτι περίεργο στη γειτονιά του Αγίου Παντελεήμονα κι από κει μας μεταφέρει στον ορισμό του τι σημαίνει σπίτι και σ’ έναν αλευρωμένο ιδιοκτήτη γεωργιανού καταστήματος με πίτες. Κι όλα αυτά επειδή «είναι Κυριακή πρωί και έχει ήλιο». Στο «Ο γεωργός πάει στον αγρό», κάτι αναπάντεχο θα τινάξει στον αέρα πολλές πρόβες της μικρής μαθήτριας που αφηγείται την ιστορία για μια σχολική παράσταση που συμμετείχε. Στο «Nameless», η αφηγήτρια ζει ανάμεσα στην πλατεία Βικτωρίας και τον σταθμό Λαρίσης, σε μια περιοχή «ανάμεσα» κι όταν είσαι ανάμεσα «δέχεσαι μεγάλες τάσεις να βρεθείς κάπως σε ένα κέντρο, μια θέση ισορροπίας» (σελ. 33). Στην «Αλκαμένους 1» είναι εντυπωσιακό το πώς συνδέονται ο καθαρισμός των καλωδίων της ΔΕΗ όπου έχουν πέσει ρούχα, κορδέλες και πετσέτες με το φαγητό που μαγειρεύεται. Στα «Μπούτια» εμφιλοχωρεί μια αναπάντεχη αισιοδοξία για τα όσα θα κάνουν δυο νέες κοπέλες όταν γεράσουν και πώς θα έχει αλλάξει ο κόσμος γύρω τους ως τότε. Τρεις μικρές παράγραφοι, δυο νέες κοπέλες, μια ζωή μπροστά τους! Στους «Γλάρους» φωλιάζουν γλάροι κοντά στην αφηγήτρια, η οποία κάνει τον συνειρμό μ’ ένα κοπάδι χήνες που αποτέλεσαν το κλειδί του μυστηρίου σ’ ένα αστυνομικό μυθιστόρημα κλασικής λογοτεχνίας. Τέλος, στην «Αθηναϊκή ιστορία ευτυχίας» μαθαίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στη χαρά και στην ευτυχία ένα σαββατιάτικο πρωινό στον Άγιο Παύλο.

Η συγγραφέας ζει σε μια γειτονιά «βοερή και χρωματιστή αλλά τόσο σύνθετη να την περιγράψεις, τόσες αντιθέσεις τόσες αντιφάσεις, τόσοι φλοιοί και τόσες αποθέσεις συσσωματωμένα με μια συγκολλητική ουσία άγνωστη» (σελ. 47), όπως γράφει στο «Τόσο μικρή εντροπία». Η οξυδερκής ματιά της εγείρει τις αισθήσεις της και αποτυπώνει τις εντυπώσεις της σε μια ενδιαφέρουσα συλλογή μικρών κειμένων, τα οποία, με άξονα τις κεντρικές συνοικίες της Αθήνας, μας ταξιδεύει μέσα και έξω από τις πόλεις και τους ανθρώπους, χαρίζοντας ενδιαφέροντα κείμενα-bagatelles με παιγνιώδη, απλή και καθόλου αυστηρή δομή.

Πάνος Τουρλής