Πορφύριος

Ο Πορφύριος γεννήθηκε το 232 μ.Χ. (κατ' άλλη εκδοχή το 234) στην Τύρο της Φοινίκης. Μαθητής του Πλωτίνου και συνεχιστής του (ουσιαστικός ιδρυτής) στη νεοπλατωνική σχολή της Ρώμης, ανέπτυξε ως σχολάρχης και ως φιλόσοφος, εκτός από διδακτική, και γόνιμη συγγραφική δραστηριότητα. Γνώστης των εβραϊκών γραφών, μελετητής των ευαγγελίων και ιδίως των προφητών, καταστάλαξε από νωρίς στην τοποθέτησή του εναντίον του χριστιανισμού. Το «Κατά Χριστιανών», το πιο γνωστό σύγγραμμά του, όπου έκανε λόγο για πλάνες των χριστιανών, αρνιόταν τη θεότητα του Ιησού και εξαπέλυε επίθεση εναντίον του Πέτρου και ιδίως του Παύλου, ρίχτηκε στην πυρά το 448 κατά διαταγή του Θεοδοσίου Β΄ και του Βαλεντινιανού. Στην πραγματικότητα, τα συγγράμματά του, που στο μεγαλύτερο μέρος τους χάθηκαν ή σώζονται αποσπασματικά, ήταν για αιώνες ολόκληρους εκτός νόμου. Οι τίτλοι των έργων που του αποδίδονται ανέρχονται σε 77, με περιεχόμενο που εκτείνεται από τη φιλοσοφία και τη θρησκεία έως τα μαθηματικά και την αστρονομία, από τη φιλολογία και τη γραμματική έως την ιατρική. Ο Πορφύριος πέθανε το 304 (ή το 301), μάλλον στη Ρώμη. Η θέση του στην ιστορία της φιλοσοφίας, και ιδίως στην ιστορία του νεοπλατωνικού κινήματος, είναι σημαντική. Ασφαλές συμπέρασμα για τη διδασκαλία του και την πνευματική του φυσιογνωμία γενικά θα μπορούσε να εξαχθεί αν το σωζόμενο μέρος του έργου του ήταν μεγαλύτερο - ή αν οι έμμεσες πηγές που παραδίδουν τα κατεξοχήν συγγράμματά του τα παρουσίαζαν με περισσότερη πληρότητα και αντικειμενικότητα (οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, για παράδειγμα δεν αντιμετώπισαν με τον καλύτερο τρόπο αυτόν τον υπερασπιστή της αρχαίας θρησκείας). Το βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι, πέρα από θεματοφύλακας, κήρυκας, ερμηνευτής και εκλαϊκευτής των δογμάτων του Πλωτίνου, ο Πορφύριος είναι ένας ξεχωριστός μελετητής στον χώρο της φιλοσοφίας, της θρησκείας και της επιστήμης, ένας ανεξάρτητος στοχαστής, που η ευρύτητα των γνώσεών του και η ικανότητά του να αναλύει τον οδήγησαν σε σπουδαίες προσωπικές συλλήψεις.