Ο Νίκος Κοτζιάς έχει διδάξει και εργαστεί ως ερευνητής στα Πανεπιστήμια της Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη), του Μαρβούργου (Γερμανία), της Οξφόρδης (ΗΒ) και του Χάρβαρντ (ΗΠΑ). Υπήρξε στέλεχος της Αριστεράς. Συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών "Επιστημονική Σκέψη" και "Διαλεκτική". Διευθύνει τη σειρά "Αναστοχασμός" στις Εκδόσεις Καστανιώτη, όπως παλαιότερα στη σειρά "Λόγος" στις Εκδόσεις Λιβάνη. Σήμερα αρθρογραφεί στην εφημερίδα Ημερησία. Εργάζεται ως εμπειρογνώμων στο υπουργείο Εξωτερικών. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες (πτυχίο), πολιτική και φιλοσοφία (μεταπτυχιακά), δίκαιο (διδακτορικό) και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση (post doc) στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Τα κυριότερα έργα που έγραψε ή συμμετείχε στην έκδοσή τους είναι τα εξής: Der autonome Intellekt (1976), Η διανόηση στην Ελλάδα (1978), Τέχνη και Ιδεολογία (1984), Ο τρίτος δρόμος του ΠΑΣΟΚ (1985), Πανεπιστήμιο και Κοινωνία (1986), Η Ελλάδα στο 2000 (1987), Συνειδητό και Αυθόρμητο (1987), Ο Συνασπισμός της Αριστεράς (1988), Μια συζήτηση που δεν έγινε (1989), Auf dem Weg zur Hegemonialmacht? Deutsche Aussenpolitik nach der Vereinigung (1993), ΕΕ: Κράτος δευτέρου βαθμού ή ένα σύστημα εν τω γίγνεσθαι - Το εθνικό κράτος και η διαδικασία πολιτικής ενοποίησης στην κοινοτική Ευρώπη (1995), Labor, Market and Employment (1996), EU und Demokratie (1997), Flexible Integration in Europe (1998), Griechenland in Europa (1998), Στόχοι και τακτικές στη Διακυβερνητική Διάσκεψη της ΕΕ του 1996-1997 (1999), Culture and the dialectic of the national and global (2002).