Ο Μ. Γ. Βαρβούνης γεννήθηκε στη Σάμο το 1966. Σπούδασε στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1983-1988). Ειδικεύθηκε στη Λαογραφία και αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1991).
Πραγματοποίησε επίσης μεταδιδακτορικές ερευνητικές σπουδές στο Universite Catholique της Louvain (Louvain-La-Neuve) του Βελγίου (1996-1997). Το 1992 εξελέγη λέκτωρ και το 1998 επίκουρος καθηγητής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, όπου διδάσκει. Έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει μελέτες αυτοτελώς ή σε επιστημονικά περιοδικά, τιμητικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων.
Είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον Μάρτιο του 2005 η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος τον τίμησε με το οφφίκιο του "Άρχοντος Προστάτου των Γραμμάτων της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας", ενώ το 2005, με σεπτή πατριαρχική απόφαση, ορίστηκε μέλος του Δ.Σ. της Αδελφότητος Οφφικιάλων του Οικουμενικού Πατριαρχείου "Παναγία η Παμμακάριστος".