Η "Ποιητική" του Αριστοτέλη αποτελεί τη χρονολογικά πρώτη προσπάθεια θεωρητικής προσέγγισης και ερμηνείας του τραγικού φαινομένου. Σύμφωνα με τον περιώνυμο ορισμό, η τραγωδία αποτελεί "μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας", με απώτερο στόχο την "κάθαρση" του θεατή.
Ποια είναι όμως η αντιστοιχία των χαρακτηρισμών αυτών, που δημιουργήθηκαν μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα και ανταποκρίνονταν σε αισθητικά κριτήρια που επικρατούσαν στην Αθήνα του 4ου π. Χ. αι., με τη σημερινή πραγματικότητα; Ποια η σημασία του τραγικού και ποια η λειτουργία της τραγωδίας στην εποχή μετά τον μοντερνισμό και την παγκοσμιοποίηση; Πώς ο σύγχρονος θεατής, μέσα σ` ένα εθνοφυλετικά και πολιτισμικά ανομοιογενές περιβάλλον, μπορεί να προσλάβει το "τραγικό" και την τραγωδία ως θεατρικό είδος και φιλοσοφική έννοια;
Αυτά τα ζητούμενα πραγματεύονται οι μελέτες των ελλήνων και ξένων επιστημόνων που περιλαμβάνονται στον παρόντα συλλογικό τόμο, οι οποίες επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στον προσδιορισμό, τη λειτουργία και τη μετεξέλιξη του τραγικού μέσα στο χρόνο.
Η Μαρία Γκασούκα είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και ερευνήτρια θεμάτων Κοινωνικού Φύλου.
Διδάσκει Λαογραφία και Λαϊκό Πολιτισμό καθώς και Γυναικείες Σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Σάββας Πατσαλίδης είναι καθηγητής Θεατρολογίας στο Τμήμα Αγγικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το επιστημονικό του έργο περιλαμβάνει εργασίες δημοσιευμένες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, βιβλία, επιμέλειες. Είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Θεάτρου και του αντίστοιχου Ελληνικού, της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Εταιρείας Αμερικανικών Σπουδών, της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Εταιρείας Αγγλικών Σπουδών, της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας, της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και της Γερμανικής Εταιρείας Θεάτρου.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Η Μαρίκα Θωμαδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία και Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ειδικεύθηκε στην Σημειολογία του Θεάτρου. Είναι καθηγήτρια θεωρίας και σημειολογίας του θεάτρου στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι μελέτες της προωθούν θεωρητικά τη θεατρολογία, με σαφή κατεύθυνση προς την παραστασιολογία, ως επιστήμη που αναλύει σε βάθος φαινόμενα της θεατρικής πράξεως. είναι ιδρύτρια και πρόεδρος του Κέντρου Σημειολογίας του Θεάτρου και Διευθύντρια εκδόσεως του περιοδικού "Θεατρογραφίες". Είναι κριτικός θεάτρου, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά θεάτρου της Ελλάδας και του εξωτερικού και συνεργάζεται με ξένα Πανεπιστήμια και διεθνή κέντρα μελέτης του θεάτρου.
Επί σειρά ετών διδάσκει ως προσκεκλημένη καθηγήτρια στο θεατρικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Avignon.
Έργα της ιδίας: "Lorenzaccio, de Musset: Syntaxe dramatique et discours politique", 1999. "Σημειωτική του ολικού θεατρικού λόγου", 1993. "Θεατρολογία και αισθητική. Προς μια θεωρία της ενεργειακής θεατρικότητας", 1995. "Θεατρολογικοί προβληματισμοί", 1996. "Κίτρινος θεός", 1997, "La dramaturgie de Koltes", 2001. "Η επανάσταση των νεκρών. Του Τάκη Αντωνίου: Το θέατρο του "αθέατου" λόγου", 2001. "Θεατρικός αντικατοπτρισμός: Εισαγωγή στην παραστασιολογία", 2001 "Essais sur le tragique", 2002. "Φιλοσοφία του σημείου και χάος.Το πείραμα της θεατρικής μεταφοράς", 2003, "Φωτοσκιάσεις των Αρχετύπων: Αναζητώντας το τελικό αίτιο στην Τέχνη και στο Θέατρο", 2010, "Relire Don Juan de Moliere", 2014.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Μενέλαος Γκίβαλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Είναι επίκουρος καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει πολιτική επιστήμη, επιστημολογία και γνωσιοθεωρία.
Το πεδίο των ερευνητικών του ενδιαφερόντων και οι πρόσφατες δημοσιεύσεις του στρέφονται γύρω από τους τομείς της πολιτικήςφιλοσοφίας, της επιστημολογίας και της μεθοδολογίας των κοινωνικών επιστημών.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
H Mαίρη Γ. Μπαϊρακτάρη είναι αριστούχος Διδάκτωρ του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπότροφος του ΙΚΥ, με ειδίκευση στο Γαλλικό Θέατρο (υπό την οπτική της Σημειολογίας του Θεάτρου) και τη Μεταφρασεολογία. Έχει διδάξει δραματολογία, θεωρία και ορολογία θεάτρου σε προπτυχιακά μαθήματα του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ως εντεταλμένος Λέκτορας (Π.Δ. 407/80) για δύο χρόνια και έχει συμμετάσχει με σειρά διαλέξεων στο μεταπτυχιακό μάθημα του Τομέα Λογοτεχνίας του ιδίου Τμήματος με τίτλο "Θεωρία του Θεατρικού Λόγου". Από το 2018 είναι διδάσκουσα λογοτεχνικής μετάφρασης στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η επιστημονική έρευνά της επικεντρώνεται στον θεατρικό λόγο και τη σκηνική του παρουσίαση, καθώς επίσης στη θεωρία και την πρακτική της θεατρικής μετάφρασης με στόχο τη λειτουργικότητα του μεταφράσματος επί σκηνής. Από το 2017, εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. (με επιβλέπουσα την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κ. Αικατερίνη Διαμαντάκου). Όσον αφορά το δημοσιευμένο ερευνητικό έργο της, η διδακτορική διατριβή της με τίτλο "Οι μεταφράσεις του Μαριβώ από τον Ανδρέα Στάικο και οι παραστάσεις τους στην Ελλάδα" (με επιβλέπουσα την Καθηγήτρια κ. Μαρίκα Θωμαδάκη) εκδόθηκε με υποτροφία του Σαριπολείου Ιδρύματος (2016). Η μονογραφία της με τίτλο "Κερματισμός και ανασύσταση του προσώπου στη Nύχτα της Βαλόνης του Ερίκ-Εμμανουέλ Σμιτ" (εκδ. Συμμετρία, 2010) έλαβε το Καυτατζόγλειο Βραβείο 2012 του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ το 2016 εκδόθηκε η παραστασιολογική έρευνά της με τίτλο "La dramaturgie de Maurice Maeterlinck en Grece. Focus sur les 15 premieres annees du 21eme siecle" (εκδ. Γράμμα).
Επίσης, είναι μέλος του Ελληνικού Kέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (από το 2010) και ερευνήτρια του Κέντρου Σημειολογίας του Θεάτρου (από το 2000), ενώ συνεργάστηκε επί σειρά ετών με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου και με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.
Στον τομέα της μετάφρασης, έχει ολοκληρώσει πρακτική άσκηση (stage) στο Μεταφραστικό Τμήμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες και διετή φοίτηση λογοτεχνικής μετάφρασης (με ειδίκευση στη θεατρική) στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου με δασκάλους τον Τίτο Πατρίκιο, τον Ανδρέα Στάικο, τον Στρατή Πασχάλη, τον Βαγγέλη Μπιτσώρη και άλλους σημαντικούς μεταφραστές από τη γαλλική προς την ελληνική γλώσσα. Επιπλέον, έχει παρακολουθήσει σεμινάριο δημιουργικής θεατρικής γραφής με τον Ανδρέα Στάικο.
Τέλος, συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια με διαλέξεις για το θέατρο και τη λογοτεχνική μετάφραση, δημοσιεύει σχετικά άρθρα σε επιστημονικά έντυπα και έχει μεταφράσει έργα των Bernard-Marie Koltes και Joel Jouanneau τα οποία παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο θεατρικών αναλογίων, ενώ παράλληλα έχουν εκδοθεί μεταφράσεις της από τα γαλλικά (όπως J.-K. Huysmans, Ο κύριος Μπουγκράν συνταξιοδοτείται, Marivaux, "Ο έρως εξευγενίζει τον Αρλεκίνο", Christian Petr, "Κλέφτες ζωής", "Τραγικό και τραγωδία στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης" [συμμετοχή στη μετάφραση συλλογικού έργου]).
Ο Θόδωρος Γραμματάς γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1951. Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1976, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Φιλοσοφία και τη Θεατρολογία στο Παρίσι στα Πανεπιστήμια Paris III, Paris X και την Ecole Pratique des Hautes Etudes. Έλαβε τον τίτλο του διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο Paris X το 1979 με θέμα διατριβής "La notion de liberte chez Nikos Kazantzakis". Από το 1994 είναι καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο γνωστικό αντικείμενο Νεοελληνικό Θέατρο και Πολιτισμός. Τομέας των ερευνητικών και διδακτικών ενδιαφερόντων του το νεοελληνικό θέατρο, η συγκριτική θεατρολογία, η κοινωνιολογία και η σημειολογία του θεάτρου, το θέατρο για παιδιά και νέους, το θέατρο στην εκπαίδευση. Είναι μέλος του International Biographical Centre του Κέιμπριτζ και του American Biographical Institute, και έχει τιμηθεί με το βραβείο του Νίκου Καζαντζάκη (1991).
