(Διάλογος δύο Γραικών κατοίκων Βενετίας, όταν ήκουσαν τας λαμπράς νίκας του Αυτοκράτορος Ναπολέοντος)
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ: ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΚΛΗΣ
ΚΛ. Ήκουσες τας παραδόξους νίκας των Γάλλων;
ΑΡ· Και τις, ω φίλε μου, δεν τας ήκουσε;
ΚΛ. Τι συλλογίζεσαι; τι κρίνεις; τι λέγεις περί τούτων;
ΑΡ. Ό,τι έλεγα και προ τούτων. Εγώ πρέπει να ερωτήσω, Τι λέγεις συ περί τούτων;
ΚΛ. Τίποτε παράξενον δεν με φαίνεται να νικηθώσιν οι Αυστριακοί· αλλ` οι Ρώσοι! οι Ρώσοι!
Οι Ρώσοι!... τούτο, φίλε, δεν εμπορείς να πιστεύσης εις πόσην απορίαν με βάλλει.
ΑΡ. Οι Ρώσοι! οι Ρώσοι! οι Ρώσοι!... ήγουν, επειδή έως τώρα ήσαν νικηταί των Τούρκων, απορείς ότι δεν ενίκησαν και τους Γάλλους. Αλλά δεν ενθυμάσαι, ότι ενικήθησαν και άλλην φοράν από τους Γάλλους; δεν συλλογίζεσαι, ότι η σοφία, και μόνη είναι καλή να νικήση την ανδρείαν; Οι Ρώσοι είναι ανδρείοι· οι Γάλλοι και ανδρείοι και σοφοί.
ΚΛ. Οι Ρώσοι λοιπόν δεν είναι σοφοί;
ΑΡ. Ναι, παραβαλλόμενοι με Τούρκους· αλλ` ολίγον διαφέρουσιν από Τούρκους, όταν τους παραβάλλης με τους Γάλλους.
ΚΛ. Πάλιν· τους Γάλλους, και πάλιν τους Γάλλους σου.
ΑΡ. Και διατί όχι τους Γάλλους σου; Όστις είναι φρόνιμος, πρέπει ν` αγαπά όλους τους ανθρώπους κοινώς αλλ` εκείνους εξαιρέτως να τιμά, όσους βλέπει πλουτισμένους με περισσότερα προτερήματα.
ΚΛ. Ας αφήσωμεν τα τοιαύτα. Ημείς δεν είμεθα μήτε Γάλλοι, μήτε Ρώσοι. Τι πρέπει να κάμωμεν εις τας παρούσας περιστάσεις; Τούτο ήλθα να σ` ερωτήσω, τούτο αγαπώ να μάθω, εις τούτο καθαρά θέλω να με είπης την γνώμην σου. [...]
Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833). Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στη Σμύρνη και η οικογένειά του καταγόταν από τη Χίο. Μεγάλωσε σε περιβάλλον λογίων και αποφοίτησε από την Ευαγγελική Σχολή επί διευθύνσεως του Ιερόθεου Δενδρινού. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εκμάθηση ευρωπαϊκών γλωσσών. Το 1772 έφυγε για το Άμστερνταμ, τυπικά για να εργαστεί στις επιχειρήσεις του εμπόρου Στάθη Θωμά, ουσιαστικά όμως για να διευρύνει τους πνευματικούς και κοινωνικούς του ορίζοντες. Δέκα χρόνια αργότερα κατόρθωσε παρά τις αρχικές αντιρρήσεις της οικογένειάς του να φύγει στο Μομπελιέ της Γαλλίας για σπουδές ιατρικής (τις οποίες ολοκλήρωσε το 1787, οπότε αναγορεύτηκε διδάκτωρ). Εκεί μυήθηκε στο πνεύμα του γαλλικού Διαφωτισμού και αφοσιώθηκε στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής γραμματείας. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση που αντιμετώπισε μετά το θάνατο των γονιών του ένα χρόνο αργότερα, τον ανάγκασε να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μετάφραση. Από το 1788 και ως το τέλος της ζωής του έζησε στο Παρίσι και έζησε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση, τα γεγονότα της οποίας επηρέασαν καθοριστικά τη σκέψη του. Μέλος της Εταιρείας των Παρατηρητών του Ανθρώπου, ανέπτυξε φιλογαλλική δράση, μετέφρασε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και άλλα φιλελεύθερα νομικά και πολιτικά κείμενα. Το ενδιαφέρον του για την πολιτική κατάσταση στο νέο ελληνικό κράτος, αν και από απόσταση, τον συντρόφεψε ως τα τελευταία χρόνια του, οπότε τήρησε πολεμική στάση έναντι της διακυβέρνησης του Καποδίστρια. Παράλληλα ο Κοραής εξελίχθηκε σε κεντρική μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, εμβαθύνοντας περισσότερο στις φιλολογικές και γλωσσολογικές μελέτες και διευρύνοντας τον κύκλο των γνωριμιών του με γάλλους και έλληνες ομογενείς. Στις αρχές του 19ου αιώνα οδηγήθηκε σταδιακά στη διαμόρφωση μιας θεωρίας για το νεοελληνικό γλωσσικό ζήτημα, γνωστής ως θεωρία της «μέσης οδού», η οποία αποτέλεσε σημείο αναφοράς και είχε ποικίλες επιπτώσεις στη μετέπειτα εξέλιξη της νεοελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Αποτέλεσμα συνειδητής και εκ των έξω επέμβασης στη φυσική λειτουργία της γλώσσας, η «καθαρεύουσα» του Κοραή χαρακτηρίζεται θεμελιακά από τον τεχνητό χαρακτήρα της και ο ρόλος της στη λύση του μακρόχρονου ελληνικού γλωσσικού ζητήματος υπήρξε μάλλον ανασταλτικός παρά βοηθητικός. Στο χώρο της λογοτεχνίας τοποθετείται με το όψιμο αφηγηματικού χαρακτήρα κείμενό του Ο Παπατρέχας, τυπικό δείγμα απόπειρας συγγραφής με διδακτικό διαφωτιστικό στόχο. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αδαμάντιου Κοραή βλ. Κεχαγιόγλου Δημήτρης, «Αδαμάντιος Κοραής», Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Β΄,2, σ.80-96. Αθήνα, Σοκόλης, 1999.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα