Οργανώσαμε την έκθεση σε δυο βασικές ενότητες:

Α. Στην εισαγωγική περιοχή περιλαμβάνονται ελάχιστα χαρακτηριστικά δείγματα της διδασκαλίας του Τ. Μπιρη στην περιοχή των αρχιτεκτονικών Συνθέσεων (Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Τομέας Ι-Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Τμήμα Αρχιτεκτόνων Δ.Π.Θ., Τομέας III-Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Κατασκευών) και του Δ. Μπίρη στην περιοχή της Οικοδομικής (Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Τομέας IV-Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής). Και τούτο γιατί το κύριο σώμα του διδακτικού έργου και των δύο αρχιτεκτόνων παρουσιάζεται στην παράλληλη έκθεση στο κτήριο της Πρυτανείας του ΕΜΠ.

Επίσης στον ίδιο εισαγωγικό χώρο της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη περιλαμβάνονται δείγματα του συγγραφικού μας έργου. Τέλος, παρουσιάζονται κάποια λίγα αποσπάσματα της δουλειάς των φοιτητικών μας χρόνων. Για να μας θυμίζουν πόσο γρήγορα περνάει ο καιρός, αλλά και πόσο δυνατή επιρροή ασκούν αυτές οι τάχα "περαστικές" σκέψεις της νεότητας πάνω στα κατοπινά μας πονήματα.

Β. Στον κυρίως εκθεσιακό χώρο παρουσιάζεται ο κορμός του αρχιτεκτονικού έργου που μελετήσαμε και πραγματοποιήσαμε. Πρόκειται για μια κοινή και αδιαίρετη σύμπραξη δύο αρχιτεκτόνων και των συνεργατών τους, που εξελίχθηκε κατά βάση σε τρεις περιόδους, διάρκειας 10 περίπου χρόνων η καθεμία, πλην της τελευταίας, που είναι μεγαλύτερη.

Πιο ειδικά, και σε αναφορά με την κάπως σχηματική οργάνωση της αρχιτεκτονικής μας πορείας σε τρεις περιόδους, σημειώνονται τα εξής:
Η πρώτη περίοδος περιλαμβάνει έργα που πραγματοποιήθηκαν βασισμένα στη μοντερνιστική διδασκαλία που δεχτήκαμε ως σπουδαστές στη Σχολή Αρχιτεκτόνων της Αθήνας, αλλά και ως δρώντες αρχιτέκτονες, από λαμπρούς μοντερνιοτές καθηγητές, όπως, π.χ., ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος, ο Κυπριανός Μπίρης, ο Θουκυδίδης Βαλεντής, ο Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ο Διονύσης Ζήβας, καθώς και από νεότερους δασκάλους, όπως ο Γιάννος Πολίτης, η Μπέτυ Βακαλοπούλου, ο Ηλίας Παπαγιανόπουλος. Προσπαθήσαμε, μάλιστα, να τη συνεχίσουμε με έναν προσωπικό (αν και αρχικά σε μεγάλο βαθμό ενστικτώδη) ενθουσιασμό για το μοντέρνο, ο οποίος διαρκεί μέχρι και σήμερα.

Γι΄ αυτό, σε πολλές περιπτώσεις, πιθανώς, τα πρώτα αυτά έργα (πέρα από τη νεανική ορμή) χαρακτηρίζονται, ίσως, και από σχετικά ελλιπή γνώση του πεδίου, όπως είναι φυσικό. Εντούτοις, είναι τα πρώιμα δείγματα μιας δικής μας ερμηνείας του ύστερου ελληνικού μοντερνισμού, όχι μόνο ως αρχιτεκτονική ιδεολογία, μεθοδολογία και εφαρμογή, αλλά και ως γενικό σύστημα σκέψης και πράξης, με έντονη ανθρωποκεντρική, κοινωνική, δημοκρατική διάσταση. Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο, συνθετικής και όχι χαοτικής αντίληψης των φαινομένων και των πραγμάτων, εφαρμόσαμε -νομίζουμε- μια αρχιτεκτονική με κοινωνικό έρεισμα, θεωρημένη ως "δοχείο ζωής και κοινωνικών δράσεων", στη βάση μιας τελεολογικής σχέσης αιτίου και αιτιατού, όπου το αρχιτεκτόνημα γεννιέται ως αποτέλεσμα (αιτιατό) μιας ανάγκης (αίτιο) που προϋπάρχει.

Η δεύτερη περίοδος (που καλύπτει κυρίως ομαδικά έργα από βραβεύσεις σε πανελλήνιους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς) διαρκεί περίπου από το 1976 έως το 1986.

Τότε -συνεργαζόμενοι συνεχώς και με άλλες ομάδες αρχιτεκτόνων- επιχειρήσαμε να διευρύνουμε τις αρχιτεκτονικές ιδέες μας και να εμπλουτίσουμε τη γλώσσα, το συντακτικό και την τεχνική μας οδεύοντας προς μια πιο εξπρεσιονιστική κατεύθυνση. Έχω την αίσθηση ότι μερικές φορές φτάσαμε έτσι το μοντερνισμό μας σχεδόν στα όρια της ανατροπής του· ίσως, μάλιστα, και πέραν αυτών.
Ευτυχώς, όμως, τούτη η απόκλιση από την αρχική γραμμή πλεύσης διατήρησε τις βασικές αρχές κονοτρουκτιβισμού και φονξιοναλισμού, που πάντα προσπαθούσαμε (και προσπαθούμε) να είναι η δομική βάση της σκέψης και της πράξης μας.

Η τρίτη περίοδος, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, είναι μια πορεία επιστροφής στις πρώιμες, ας πούμε "σκληροπυρηνικές", θέσεις του ύστερου ελληνικού μοντερνισμού της αρχής της πορείας μας. Όμως, η επιστροφή αυτή αισθανθήκαμε ότι εμπεριέχει, ταξινομεί και κατατάσσει μια πολύ χρήσιμη εμπειρία και γνώση από την προηγούμενη περίοδο. Είναι, λοιπόν, ευτύχημα για μας ότι ξανα-προσεγγίσαμε με μεγαλύτερη ωριμότητα, δημιουργικά και όχι νοσταλγικά το νεανικό μας ξεκίνημα. Ότι δεν ακολουθήσαμε το μοντερνιστικό ίχνος ως δογματικό κλειστό σύστημα, αλλά κινηθήκαμε ελεύθερα πάνω σε αυτό, χαράσσοντας ίσως μια ακόμη νέα διαδρομή, ένα νέο παρακλάδι αυτής της -πάντα ζωντανής- ρίζας.

Τα τελευταία χρόνια αυτής της περιόδου, και μετά την απώλεια του Δημήτρη Μπίρη το 2002, συμμετέχουν ως μόνιμα, ισότιμα μέλη της ομάδας και οι νεότεροι και νεότερες Κυπριανός Μπίρης, Κατερίνα Μπίρη, Κέλλυ Βρεττού και Σοφία Τσιράκη. Στο αναμορφωμένο αυτό πλαίσιο ο Τάσος Μπίρης συνεργάζεται και ως σύμβουλος, τόσο της ομάδας του γραφείου, όσο και αυτόνομων ομάδων νέων αρχιτεκτόνων - συμπορευτών.

Τ. Μ.

Περιέχονται τα κείμενα:

1. Εισαγωγικά κείμενα - - Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, "Με αφορμή μία έκθεση" - - Δημήτρης Αντωνακάκης, "Αρχιτεκτονική εκπαίδευση και πράξη: Μία αμφίδρομη εκπαιδευτική διαδικασία"
- Βασίλης Γκανιάτσας, "Η αρχιτεκτονική ως χειρωνακτική τέχνη στο έργο των Τάσου και Δημήτρη Μπίρη: Συμβολή σε μια οντολογία του πραγματικού στην αρχιτεκτονική δημιουργία"
- Τάκης Κουμπής, "Πυκνότητα και πτητικότητα" - Σπύρος Ραυτόπουλος " Δημήτρης Κ. Μπίρης" - Δημήτρη Σάρρος, "Το άρθρο 24 του Συντάγματος και η κεφαλαιώδης συμβολή του πρώην υφυπουργού Δημοσίων Έργων, Καθηγητού Κυπριανού Μπίρη στη σύνταξη του"

2. Αφιερώσεις
- Απόντες - Μνήμη Κυπριανού Μπίρη - Μνήμη Δημήτρη Μπίρη
3. Έκθεση
Τάσος Μπίρης - Δημήτρης Μπίρης: Αρχιτεκτονική
- Το αμφίδρομο πέρασμα ανάμεσα στην εφαρμογή και τη διδασκαλία
- Το ιστορικό και το νόημα της λειτουργίας της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη και στο κτήριο της Πρυτανείας του ΕΜΠ

3α. Τάσος Μπίρης - Δημήτρης Μπίρης: Εφαρμοσμένο έργο - Μουσείο Μπενάκη
- Συμβολική αναφορά στον Κυπριανό Μπίρη - Η οργάνωση της έκθεσης του έργου του Τάσου και του Δημήτρη Μπίρη: Τρεις περίοδοι αρχιτεκτονικής εφαρμογής
- Σκέψεις για την αρχιτεκτονική:
α. Πανελλήνιοι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί - Μια ρωγμή στο σύστημα β. Καθαρές γραμμές γ. Δημιουργικός χρόνος δ. Ελευθερία και αυτοπειθαρχία στην αρχιτεκτονική σύνθεση ε. Δομή και μορφή
στ. Η αφαιρετική συνθετική διαδικασία: Γλυπτικό παιχνίδι ή μηχανισμός δομικής συγκρότησης της σύνθεσης;
ζ. Παράπλευρες διαδρομές η. Ερείπια θ. Το ερειπιώδες "μη-Κτήριο"
3β. Τάσος Μπίρης - Δημήτρης Μπίρης: Διδακτικό έργο - Κτήριο Πρυτανείας ΕΜΠ
- Συμβολική αναφορά στον Δημήτρη Μπίρη - Η οργάνωση της έκθεσης - Τάσος Μπίρης - Καθηγητής Τομέα Ι - Περιοχή Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
α. Μια διδασκαλία για την αρχιτεκτονική σύνθεση β. Για το χειροποίητο σχέδιο και το σκαρίφημα γ. Για το νατουραλιστικό και ιδεογραμματικό χειροποίητο σκαρίφημα
3β.4. Δημήτρης Μπίρης - Επίκουρος Καθηγητής Τομέα IV - Περιοχή Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

α. Η διδασκαλία της Οικοδομικής: Ελαφριές στεγάσεις - εφελκυόμενες μεμβράνες Γενικές συνθετικές και κατασκευαστικές αρχές
β. Η κατασκευαστική εμπειρία στη διδασκαλία της αρχιτεκτονικής - Τα δεδομένα: μία αλήθεια και ένα ψέμα

3β.5. Μερικές ακόμα σκέψεις για την αρχιτεκτονική διδασκαλία:
α. Γιατί γράφει ένας αρχιτέκτονας (και δάσκαλος) για την αρχιτεκτονική; β. Η αμφίπλευρη δράση του αρχιτέκτονα-δασκάλου των Συνθέσεων
3β.6. Δάσκαλοι και Δασκάλες: Σκιτσάροντας πρόσωπα (στις γενικές συνελεύσεις της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και αλλού)

4. Εργογραφία: Τάσος Μπίρης - Δημήτρης Μπίρης
1. Μονοκατοικία στη Σαρωνίδα 2. Μονοκατοικία στη Βαρυμπόμπη 3. Μονοκατοικία στην Κηφισιά 4. Γυμνάσιο - Λύκειο Νέας Σμύρνης 5. Αναψυκτήριο και υπαίθριο κολυμβητήριο ΕΟΤ στη Μαρίνα Ζέας, Πειραιάς 6. Κτήριο γραφείων στην οδό Πειραιώς 7. Κτήριο σύνθετων χρήσεων στο Γαλάτσι 8. Δικαστικό Μέγαρο Λιβαδειάς 9. Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο Ηλιούπολης 10. Μονοκατοικία στην Εκάλη 11. Τριπλοκατοικία στην Πολιτεία 12. Πολυκατοικία στο Χαλάνδρι
13. Πολυκατοικία στο Πολύδροσο Χαλανδρίου
14. Συγκρότημα Ολυμπιακών Κολυμβητηρίων στην Καλογρέζα
15. Μελέτη τυποποιημένης ξύλινης κατοικίας
16. Ελαφριές εφελκυόμενες καλύψεις (τέντες)
17. Καλλιτεχνικός παιδότοπος στη Φορτέτσα Ρεθύμνου
18. Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Ηρακλείου Κρήτης
19. Νέο Διοικητήριο Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας στη Λιβαδειά
20. Δημαρχιακό Μέγαρο Λιβαδειάς
21. Νέο κτήριο του ΤΕΕ στη Λεωφόρο Κηφισίας
22. Κτήριο Βουλής Κύπρου
23. Μονοκατοικία στο Διόνυσο
24. Νέος χρωματισμός εργοστασίου Χαλυβουργική στην Ελευσίνα
25. Κτήριο γραφείων στο Χαλάνδρι
26. Δημαρχείο - Πολιτιστικό κέντρο Παλαιού Φαλήρου
27. Αρχαιολογικό Μουσείο Καΐρου
28. Κτήριο γραφείων στη Λεωφόρο Συγγρού
29. Νέο Μουσείο Ακρόπολης (θέση Κοίλη)
30. Εκκλησάκι στην Πανεπιστημιούπολη του ΔΠΘ στην Ξάνθη
31. Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Πυλαίας, "Γ. Μαυρόπουλος"
32. Υποσκαφο Συνεδριακό Κέντρο Ολυμπιακής Επιτροπής στην Ολυμπία
33. Επανάχρηση παραδοσιακής κατοικίας στο Λεωνίδιο
34. Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Ήλιδας
35. Κτήριο Γραφείων στην οδό Λουίζης Ριανκούρ
36. Νέο Δημαρχείο Δήμου Αγ. Παρασκευής
37. Πολυκατοικία και μικρό μουσείο γλυπτικής στα Ιλίσσια
38. Νέος Βρεφονηπιακός Σταθμός ΕΜΠ στην Πολυτεχνειουπολη Ζωγράφου
39. Υπαίθριο ξύλινο θέατρο στην Πολυτεχνειουπολη Ζωγράφου
40. Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης
41. Βρεφονηπιακός Σταθμός Δήμου Μαρκόπουλου
42. Συγκρότημα κατοικιών και καταστημάτων στο Μεταξουργείο
43. Κτήριο γραφείων στην Εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας
44. Κατοικία και χώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο Κουκάκι

5. Συνεργάτες
6. Βιογραφικά Σημειώματα