Εξαντλημένο στον εκδοτικό οίκο
ISBN:
9789605040024
Κατηγορίες:
Φιλοσοφία | Κοινωνιολογία | Θρησκεία , Ψυχολογία | Ψυχανάλυση , Ανθρωπολογία
Έτος κυκλοφορίας
Εκδότης
Κατά τον Gerard Namer, ο στοχασμός του Halbwachs γύρω από το πρόβλημα της μνήμης γεννήθηκε ήδη το 1912 με το πρώτο άρθρο του για την ταξική συνείδηση, στο οποίο επανεξέταζε τη μαρξιστική ιδέα της αλλοτρίωσης της εργατικής τάξης εισάγοντας την έννοια της τάξης δίχως μνήμη. Ωστόσο, το πρώτο του βιβλίο περί μνήμης εκδίδεται το 1925 και είναι τα `Κοινωνικά πλαίσια της μνήμης`, έργο με το οποίο ο Halbwachs διεκδικεί τη διαδοχή του Ντυρκέμ. Εδώ, η μνήμη, ό,τι πιο ατομικό, αποτελεί εντέλει κοινωνική κατασκευή. Ο άνθρωπος δεν σκέπτεται μόνος: όταν ενθυμούμαστε ανακατασκευάζουμε συγκεκριμένες εικόνες που διαμορφώνονται στο παρόν και βοηθούμαστε από κοινωνικά πλαίσια. Τα `πλαίσια`, δηλαδή η γλώσσα, ο χρόνος, ο χώρος και η εμπειρία, είναι υλικά που προσφέρει η κοινωνία και είναι αναγκαία για να αναγνωριστούν και να τοποθετηθούν κάπου οι αναμνήσεις. Πέρα από τα πλαίσια, η συλλογική μνήμη προϋποθέτει επίσης την αναφορά σε μια ομάδα, όπως η οικογένεια, η Εκκλησία και η κοινωνική τάξη, που τα μέλη της μοιράζονται παραδόσεις. Το βιβλίο όπου ο Halbwachs διαφοροποιείται και από τον Φρόυντ αλλά και από τον Ντυρκέμ αποτελεί πάνω απ` όλα απάντηση στον ανορθολογικό πνευματισμό του Μπερξόν. Στις θέσεις του τελευταίου, σύμφωνα με τις οποίες η μνήμη είναι η βιωμένη εμπειρία εικόνων του παρελθόντος που έχουν εισδύσει στο άτομο, ο Halbwachs απαντά ότι η μνήμη δεν είναι βίωμα αλλά ορθολογική κατασκευή του παρελθόντος με στοιχεία και μηχανισμούς (πλαίσια) που ενυπάρχουν στη συνείδηση της ομάδας. Έτσι, ο Halbwachs αποκόπτεται και από τη φροϋδική σκέψη.
Στον Φρόυντ οι αναμνήσεις εμπεριέχουν στοιχεία από εμπειρίες του παρελθόντος τις οποίες αποκρύπτουμε από τον εαυτό μας και η ψυχανάλυση `ανασύρει` μέσα από τα όνειρα και τις `επαναλήψεις`. Για τον Halbwachs, αντιθέτως, οι αναμνήσεις είναι συνειδητά αποσπάσματα της μνήμης που κείται στο ασυνείδητο, αλλά για να `θυμηθούμε` απαιτούνται τα κοινωνικά πλαίσια του παρόντος που δίνουν νόημα ακόμη και στα όνειρα όταν ξυπνάμε. Ο Halbwachs επιμένει λοιπόν σε μια κοινωνική και όχι ψυχολογική δυναμική όταν ισχυρίζεται ότι στην επανάληψη οι αναμνήσεις δεν μεταβιβάζονται ακέραιες αλλά αναθεωρημένες μέσα σε κοινωνικά συμφραζόμενα. Οπότε, η μνήμη δεν είναι κρυμμένο υπέδαφος της ιστορίας -όπως για τον Φρόυντ- αλλά εσωτερική δραστηριότητα του νου που ποτέ δεν τη φτάνουμε.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
Ο Αντώνης Λιάκος γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα. Είναι ιστορικός, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα 1969-1973 φυλακίστηκε από τη Δικτατορία. Πτυχιούχος στα 1977, συνέχισε με υποτροφία του ΙΚΥ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιταλία, διδακτορική διατριβή στη νεώτερη και σύγχρονη ιστορία στο ΑΠΘ, 1984. Δίδαξε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ μεταξύ 1981-1990. Το 1988-1989 ήταν Honorary Research Fellow στο Πανεπιστήμιο του Birmingham. Το 1995 ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας και στο Πανεπιστήμιο του Sydney στην Αυστραλία. Το 1996-1997 ήταν Visiting Research Fellow στο Πανεπιστήμιο του Princeton, ΗΠΑ. Το 2001 ήταν επισκέπτης καθηγητής στην Ecole Normale Superieure στο Παρίσι και το 2003 στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Διετέλεσε καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το ερευνητικό και συγγραφικό έργο του αφορά την νεώτερη και σύγχρονη ιστορία, ειδικότερα την ιστορία της συγκρότησης των εθνικών κρατών στην Ελλάδα και στην Ιταλία, την κοινωνική ιστορία και την ιστορία της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει βιβλία (το ένα στα ιταλικά) και μελέτες δημοσιευμένες σε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά επιστημονικά περιοδικά και ειδικούς τόμους.
Έχει διατελέσει μέλος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους, της Επιτροπής Ιστορίας της Εθνικής Τράπεζας, και άλλων πρωτοβουλιών οργάνωσης της ιστορικής έρευνας. Διηύθυνε εκδοτικές σειρές Ιστορίας στις εκδόσεις "Γνώση", "Θεμέλιο" και τώρα "Νεφέλη", και αρθρογραφεί στην εφημερίδα "Το Βήμα". Οι πρώτες δημοσιευμένες εργασίες του ήταν: "Οι φιλελεύθεροι στην επανάσταση του 1862: Ο πολιτικός σύλλογος "Ρήγας Φεραίος"" (1980), "Η διάθλαση των επαναστατικών ιδεών στον ελληνικό χώρο 1830-1850" (1983), "Οι δυνατότητες πρόσληψης του μαρξισμού στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα" (1984), "Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία: Τα καταστατικά τους" (1985).
Η Έφη Γαζή είναι λέκτορας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Σπούδασε ιστορία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Essex (Μεγάλη Βρετανία). Έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ίδρυμα της Φλωρεντίας (1997) και υπήρξε μεταδιδακτορική υπότροφος του Πανεπιστημίου Princeton (ΗΠΑ). Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Αθηνών και Brown (ΗΠΑ). Έχει δημοσιεύσει τη μελέτη "Scientific National History: The Greek Case in Comparative Perspective (1850-1920)" καθώς και άρθρα σχετικά με ζητήματα διανοητικής και πολιτισμικής ιστορίας και ιστορίας της ιστοριογραφίας. Συμμετέχει στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού "Historein".
Η Ελευθερία Ζέη διδάσκει Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, και Ιστορία στο Εργαστήριο Λογοτεχνικής Μετάφρασης (ATL) του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Maurice Halbwachs (1877-1945). Γεννήθηκε στη Reims της Γαλλίας, φοίτησε στην Εcole Normale Superieure και σπούδασε φιλοσοφία με τον Henri Bergson καθώς και μαρξισμό και οικονομικά στη Γερμανία. Αφοσιώθηκε στην κοινωνιολογία μετά τη γνωριμία του με τον Εmile Durkheim. Δίδαξε στη μέση εκπαίδευση και σε διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα, υπήρξε εκδότης επιστημονικών περιοδικών ενώ λίγο πριν από τον θάνατό του εξελέγη στο College de France στην έδρα της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Θεωρείται ο εμπνευστής της ιδέας της συλλογικής μνήμης. Συνελήφθη από τη Γκεστάπο και πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1945.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
