Κατά κοινή ομολογία, η μονογονεϊκότητα αποτελεί ένα θέμα που δεν έχει μέχρι στιγμής αναλυθεί επαρκώς στην ελληνική βιβλιογραφία – είτε σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά της ως εναλλακτικής και αναπτυσσόμενης μορφής οικογενειακής οργάνωσης είτε σε ό,τι αφορά τις επιδράσεις που ασκεί στα μέλη της οικογένειας. Το παρόν βιβλίο έχει ως στόχο να καλύψει μέρος του μεγάλου αυτού κενού. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο παιδί της μονογονεϊκότητας, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι η μορφή οικογενειακής δομής (δηλαδή οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του συστήματος και οι αλληλεπιδράσεις-αλληλεξαρτήσεις των μελών του) διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, στην κοινωνικοποίησή του και στη σχολική του επίδοση, με άλλα λόγια στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή του στην οικογένεια και το σχολείο. Με την παράθεση των συμπερασμάτων και των προτάσεων, που γίνεται στο τέλος της μελέτης, επιχειρείται να ενισχυθεί η δρομολόγηση προγραμμάτων εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής που θα διακρίνονται από σοβαρότητα και βαθιά γνώση του φαινομένου. Άλλωστε η ανεπάρκεια γνώσης, κατανόηση, διασάφησης και προβληματισμού για τις διαφόρων ειδών παραμέτρους που έχουν σχέση με τις μονογονεϊκές οικογένειες ήταν και το εύθετο βασικό ερέθισμα για την επισταμένη σπουδή του θέματος. Η εμπειρική έρευνα που διεξάγεται από το συγγραφέα δεν περιορίζεται μόνο στα παιδιά των μονογονεϊκών οικογενειών, αλλά περιλαμβάνει και αυτά των πυρηνικών, καθώς το ζητούμενο δεν είναι να βρεθούν και να εφαρμοστούν εκπαιδευτικές λύσεις και υποστηρικτικά προγράμματα μόνο για τα παιδιά από τις μονογονεϊκές οικογένειες, αλλά για όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην ψυχοκοινωνική προσαρμογή τους. Εξάλλου, χωρίς να αρνείται κανείς ότι γεγονότα όπως το διαζύγιο ή ο θάνατος ενός γονέα είναι ιδιαίτερα τραυματικές εμπειρίες για ένα παιδί, στόχος του σχολείου θα πρέπει να είναι η ισότιμη αντιμετώπιση των παιδιών ακόμη και στην επίλυση των προβλημάτων τους. Εάν εξετάζεται ιδιαίτερα ένα εναλλακτικό σχήμα όπως αυτό της μονογονεϊκότητας, αυτό δεν γίνεται με σκοπό τη διάκριση των παιδιών, αλλά τον εντοπισμό των αιτιών, που θα οδηγήσουν σε πιθανότερη διάλυση των δυσκολιών προσαρμογής. «Θεωρητικά, γονείς και δάσκαλοι έχουν πολλά κοινά, αφού και οι δυο προσπαθούν για το καλώς νοούμενο συμφέρον του παιδιού. Όμως, στην πραγματικότητα γονείς και δάσκαλοι ζουν σε συνθήκες αμοιβαίας δυσπιστίας και εχθρότητας. Θέλουν και οι δυο το καλό του παιδιού, αλλά είναι τόσο διαφορετική η έννοια του καλού που ο καθένας τους έχει στο μυαλό του, που η σύγκρουσή τους είναι αναπόφευκτη. Οι γονείς και οι δάσκαλοι είναι φυσικοί εχθροί (natural enemies) που ο καθένας προσπαθεί να φέρει σε αμηχανία τον άλλο» (Waller, 1932). Σήμερα, 80 χρόνια μετά, πόσο ισχύουν τα λόγια του πιο πάνω συγγραφέα; Η ύπαρξη του παιδιού, που «ανήκει» κατά κάποιο τρόπο και στους δύο, υποχρεώνει τους δασκάλους και τους γονείς να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, εκτός και αν καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια, αυτή η επαφή θα καταλήξει σε προστριβή μεταξύ των δύο μερών. Από τη μια πλευρά, οι δάσκαλοι ανησυχούν για πιθανή απειλή της επαγγελματικής τους αρμοδιότητας και εξειδίκευσης σε εκπαιδευτικά θέματα. Έτσι, κρατούν αποστάσεις ασφαλείας όταν επικοινωνούν με τους γονείς. Οι γονείς, από την άλλη πλευρά, είναι πολύ λιγότερο μονολιθικοί στην αντίδρασή τους. Ανάλογα με την κοινωνικο-οικονομική τους κατάσταση, κάποιοι απ’ αυτούς, οι λιγότερο μορφωμένοι, πιθανόν να νιώθουν αδύναμοι και φοβισμένοι μπροστά στους ‘‘διανοούμενους’’ και πολιτισμικά ανώτερους δασκάλους των παιδιών τους. Κάποιοι άλλοι γονείς, όμως, πιθανόν να υποτιμούν τους εκπαιδευτικούς όχι μόνο επειδή οι ίδιοι είναι πιο εύποροι, έχουν πιο καλοπληρωμένα επαγγέλματα και υψηλότερη κοινωνική εκτίμηση, αλλά και επειδή ίσως έχουν υψηλότερα ακαδημαϊκά προσόντα από εκείνους. Οι μέρες που ο δάσκαλος ήταν το πιο μορφωμένο και το πιο σεβάσμιο άτομο της κοινότητας (εκτός από τον ιερέα) έχουν περάσει! Το βιβλίο αυτό έχει στόχο να παρουσιάσει τις σύγχρονες αντιλήψεις και τα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν την επίδραση που ασκούν πάνω στο αναπτυσσόμενο άτομο, η οικογένεια και το σχολείο, αλλά κυρίως η σχέση που τα δυο αυτά βασικά μικροσυστήματα διατηρούν μεταξύ τους.