Τον ταιριαστό τίτλο του βιβλίου «Σημαδιακός κι αταίριαστος» ασφαλώς θα συμπληρώσουν νοερά οι «εντριβείς εις την γλώσσαν του Παπαδιαμάντη» αναγνώστες με το δεύτερο στίχο «κ` σος κι κ` σομηλιγγάτος», δηλαδή «χρυσός και χρυσομηλιγγάτος», και οι εντριβέστεροι θα υποψιθυρίσουν και τον τρίτο «κί στην κορφή αστεράτος». Και τάχα δεν ήταν και δεν είναι ακόμη; Εννοώ, φυσικά, τον Παπαδιαμάντη. Ένα μέρος από τα σημάδια, τα ιδιόρρυθμα χρυσαφιά και τη μαρμαρυγή του μεγάλου προπάππου της πεζογραφίας μας δείχνει με τα πέντε κείμενα αυτού του μικρού βιβλίου ο Χριστόφορος Μηλιώνης, δόκιμος πεζογράφος ο ίδιος και προσεχτικός φιλόλογος. Τον ρώτησα για τον Παπαδιαμάντη. «Τά `πινε» μου λέει. Παρέα με τον πεθερό του τον Μπεφάνη, τον Λυμπέρη, τον Χατζή, τον Οικονόμου - τά `πιναν στην ταβέρνα του Λυμπέρη. Ο Οικονόμου ήταν άρχοντας, αλλά το χέρι δεν τό `βαζε στην τσέπη, πήγαν μια φορά στον Ξάνεμο να πάρουν αγγούρια, τους βγήκε μπροστά ο μποσταντζής, ο Χιώτης. Είναι δικό μου το χτήμα, τους λέει, τό `χω εγώ τώρα. Ξέρεις, του λένε, ποιος είναι αυτός; Αυτός είναι ο Παπαδιαμάντης. Έτσι· εκ στόματος υπερογδοντάχρονων νηπίων: Αυτός είναι ο Παπαδιαμάντης. Και χαρά στον που, καθώς ο Χριστόφορος Μηλιώνης, τον διαβάζει εμπράγματον και σκιρτά.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
Ο Χριστόφορος Μηλιώνης (1932-2017) γεννήθηκε στο Περιστέρι Πωγωνίου, όπου πέρασε τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια. Φοίτησε στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και σπούδασε κλασική φιλολογία στο ΑΠΘ. Υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση (1955-1991) ως καθηγητής, γυμνασιάρχης και σχολικός σύμβουλος. Υπήρξε μέλος της ομάδας εργασίας που συνέταξε τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το γυμνάσιο και το λύκειο. Δημοσίευσε το πρώτο του διήγημα το 1954 στο περιοδικό Ηπειρωτική Εστία Ιωαννίνων. Υπήρξε μέλος των εκδοτικών ομάδων των περιοδικών Ενδοχώρα και Δοκιμασία (Ιωάννινα)· συνεργάστηκε επίσης με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, καθώς και με τις εφημερίδες Η Καθημερινή και Τα Νέα. Το έργο του, ευρύ και ποικίλο, περιλαμβάνει πεζογραφικά βιβλία, δοκίμια, φιλολογικές μελέτες και μεταφράσεις από τα αρχαία ελληνικά· στον πυρήνα του πάντως βρίσκεται η λογοτεχνία, την οποία υπηρέτησε διά βίου με αφοσίωση και θέρμη. Καλλιέργησε όλα σχεδόν τα είδη με ξεχωριστά αποτελέσματα, ωστόσο κορυφαία θέση στη λογοτεχνική του παραγωγή κατέχει η συλλογή διηγημάτων Καλαμάς κι Αχέροντας (1985 – Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1986), η οποία άφησε ισχυρό αποτύπωμα στη μεταπολεμική διηγηματογραφία μας. Πρόκειται για διηγήματα που εκφράζουν τη νοσταλγία του μέτοικου, του ανθρώπου που αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τη γενέθλια γη, μέσα στη θύελλα της Κατοχής και του Εμφυλίου ή εξαιτίας της ανέχειας. Με συχνές παρεκβάσεις και ευρηματικούς συνειρμούς ο Μηλιώνης διαμορφώνει μια εξαιρετικά ευλύγιστη, νεωτερική τεχνική συνεχούς μετάβασης από το παρόν στο παρελθόν. Ωστόσο, πίσω από το πυκνό πλέγμα των συνειρμών προβάλλει, όπως παρατηρεί ο Σπύρος Τσακνιάς, μια «κρυφή αλλά στέρεη συμμετρία». Αυτός ο επίμονος μετεωρισμός ανάμεσα στους παραδοσιακούς και τους νεωτερικούς τρόπους εξηγεί ίσως γιατί αισθανόμαστε ότι η συλλογή Καλαμάς κι Αχέροντας είναι συνάμα έργο κλασικό αλλά και μοντέρνο. Μεμονωμένα διηγήματα του βιβλίου έχουν μεταφραστεί σε ανθολογίες και περιοδικά σε διάφορες γλώσσες. Ολόκληρη η συλλογή μεταφράστηκε στα γερμανικά από τον Hans Eideneier (Romiosini, 1990· νέα, επεξεργασμένη μορφή της μετάφρασης από τον Theo Votsos, επίμετρο Ελισάβετ Κοτζιά, 2017) και στα αγγλικά από τη Marjorie Chambers (Κέδρος, 1996).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
