Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς (Μεταφραστής)

Ε. Χ. Γονατάς (1924-2006). Ο Επαμεινώνδας Γονατάς γεννήθηκε και έζησε στην Αθήνα. Η καταγωγή του ήταν από το Αϊβαλί. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και άσκησε τη δικηγορία. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1944 με τη δημοσίευση του ποιήματος "Η μικρή εξοχική μας πόλη" στο περιοδικό "Παλμός" με το ψευδώνυμο Ε. Γόνης. Ακολούθησε το 1945 η έκδοση του αφηγήματος "Ο ταξιδιώτης". Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα εξέδωσε τη συλλογή ποιητικών πεζών "Η κρύπτη". Ακολούθησαν αφηγηματικά έργα με έντονα ποιητική γλώσσα. Στη γραφή του διακρίνονται καταβολές στο ρεύμα του υπερρεαλισμού αλλά και στοιχεία ρομαντισμού και αισθητισμού με εξαιρετική επιμέλεια στις λεπτομέρειες της αφήγησης και στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο λόγος. Ο Ε.Χ. Γονατάς παραμένει μια ιδιόμορφη όσο και παρασιωπημένη περίπτωση στα γράμματά μας. Το έργο του, που περιλαμβάνει ένα βιβλίο με ποιητικές πρόζες, την "Κρύπτη" (1959) δύο συλλογές πεζογραφημάτων, το "Βάραθρο" (1963) και τις "Αγελάδες" (1963), τρία αυτοτελή πεζογραφήματα, "Ο ταξιδιώτης" (1945), "Ο φιλόξενος καρδινάλιος" (1986), "Η προετοιμασία" (1991) και μεταφράσεις έργων συγγραφέων όπως οι Βολς, Γκολ, Φλωμπέρ, Κόλεριτζ, Πόρτσια, Μπετενκούρ, Λίχτενμπεργκ, κ.ά., αντιμετωπίστηκε με αμηχανία από την κριτική. Πρωτοπόρος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, παρόλο που δεν υπήρξε "ορθόδοξος" υπερρεαλιστής με την μπρετονική έννοια, συνεργάστηκε με τον Δ. Π. Παπαδίτσα στην έκδοση του βραχύβιου περιοδικού "Πρώτη Ύλη" (1959) και ανέπτυξε φιλίες με καλλιτέχνες όπως οι Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Καχτίτσης και Μίλτος Σαχτούρης. Ωστόσο, ο ίδιος κρατήθηκε πεισματικά στην αφάνεια, προκαλώντας μόνον εκ των υστέρων το δικαιολογημένο ενδιαφέρον για το έργο του, όπως, λ.χ. με μια από τις λίγες συνεντεύξεις που έδωσε ποτέ στο περιοδικό "Διαβάζω", τ. 444 (10/2003), καθώς και με το ντοκιμαντέρ "Επισκέψεις στο σπίτι του Ε. Χ. Γονατά", της Εύας Στεφανή (1998), που προβλήθηκε στην ΕΡΤ (παραγωγή της εταιρείας CINETIC). (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ. & CINETIC) (φωτογραφία: Στέλιος Σκοπελίτης)

Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς (Επιμέλεια)

Ε. Χ. Γονατάς (1924-2006). Ο Επαμεινώνδας Γονατάς γεννήθηκε και έζησε στην Αθήνα. Η καταγωγή του ήταν από το Αϊβαλί. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και άσκησε τη δικηγορία. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1944 με τη δημοσίευση του ποιήματος "Η μικρή εξοχική μας πόλη" στο περιοδικό "Παλμός" με το ψευδώνυμο Ε. Γόνης. Ακολούθησε το 1945 η έκδοση του αφηγήματος "Ο ταξιδιώτης". Δεκατέσσερα χρόνια αργότερα εξέδωσε τη συλλογή ποιητικών πεζών "Η κρύπτη". Ακολούθησαν αφηγηματικά έργα με έντονα ποιητική γλώσσα. Στη γραφή του διακρίνονται καταβολές στο ρεύμα του υπερρεαλισμού αλλά και στοιχεία ρομαντισμού και αισθητισμού με εξαιρετική επιμέλεια στις λεπτομέρειες της αφήγησης και στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο λόγος. Ο Ε.Χ. Γονατάς παραμένει μια ιδιόμορφη όσο και παρασιωπημένη περίπτωση στα γράμματά μας. Το έργο του, που περιλαμβάνει ένα βιβλίο με ποιητικές πρόζες, την "Κρύπτη" (1959) δύο συλλογές πεζογραφημάτων, το "Βάραθρο" (1963) και τις "Αγελάδες" (1963), τρία αυτοτελή πεζογραφήματα, "Ο ταξιδιώτης" (1945), "Ο φιλόξενος καρδινάλιος" (1986), "Η προετοιμασία" (1991) και μεταφράσεις έργων συγγραφέων όπως οι Βολς, Γκολ, Φλωμπέρ, Κόλεριτζ, Πόρτσια, Μπετενκούρ, Λίχτενμπεργκ, κ.ά., αντιμετωπίστηκε με αμηχανία από την κριτική. Πρωτοπόρος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, παρόλο που δεν υπήρξε "ορθόδοξος" υπερρεαλιστής με την μπρετονική έννοια, συνεργάστηκε με τον Δ. Π. Παπαδίτσα στην έκδοση του βραχύβιου περιοδικού "Πρώτη Ύλη" (1959) και ανέπτυξε φιλίες με καλλιτέχνες όπως οι Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Καχτίτσης και Μίλτος Σαχτούρης. Ωστόσο, ο ίδιος κρατήθηκε πεισματικά στην αφάνεια, προκαλώντας μόνον εκ των υστέρων το δικαιολογημένο ενδιαφέρον για το έργο του, όπως, λ.χ. με μια από τις λίγες συνεντεύξεις που έδωσε ποτέ στο περιοδικό "Διαβάζω", τ. 444 (10/2003), καθώς και με το ντοκιμαντέρ "Επισκέψεις στο σπίτι του Ε. Χ. Γονατά", της Εύας Στεφανή (1998), που προβλήθηκε στην ΕΡΤ (παραγωγή της εταιρείας CINETIC). (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ. & CINETIC) (φωτογραφία: Στέλιος Σκοπελίτης)

Georg Christoph Lichtenberg (Συγγραφέας)

Ο Γκέοργκ Κρίστοφ Λίχτενμπεργκ (Georg Christoph Lichtenberg) γεννήθηκε στο Όμπερ-Ράμστατ της Γερμανίας την 1η Ιουλίου του 1742. Ήταν το δέκατο έβδομο παιδί της Ένρικε Κατερίνε Έκχαρτ και του πάστορα Γιόχαν Κόνραντ Λίχτενμπεργκ. Ένα παιδικό ατύχημα παραμορφώνει τη σπονδυλική στήλη του προκαλώντας έντονη κύφωση, η οποία αναστέλλει τη σωματική ανάπτυξή του και εκτοξεύει την πνευματική. Ο πατέρας του, αν και ιερωμένος, έχει αρκετές επιστημονικές γνώσεις και επηρεάζει τον μικρό Γκέοργκ, που μέχρι τα δέκα του χρόνια μορφώνεται από τους γονείς του. Ο αιφνίδιος θάνατος του πατέρα του το 1751 βυθίζει την οικογένεια σε οικονομική δυσχέρεια. Ένας θείος πληρώνει τα δίδακτρα του Γκέοργκ Κρίστοφ Λίχτενμπεργκ για το περίφημο Γυμνάσιο Darmstädter Pädagogium, όπου διαπρέπει. Αποφοιτά, αλλά η έλλειψη πόρων καθυστερεί την εγγραφή του στο πανεπιστήμιο δύο χρόνια. Το 1763 η μητέρα του παρακαλεί τον ηγεμόνα της Έσης-Ντάρμστατ να χορηγήσει υποτροφία στον γιο της.

Ο Λίχτενμπεργκ εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στον κλάδο των Φυσικών Επιστημών. Το 1764 η μητέρα του πεθαίνει, και ο ίδιος αρχίζει να γράφει τα Σημειωματάρια, που τα αποκαλεί ειρωνικά «δεφτέρια» και τα οποία θα τον αναδείξουν σε κορυφαίο ευφυολόγο. Το 1767 αρχίζει να παραδίδει μαθήματα και λίγο αργότερα διορίζεται καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, στην έδρα Φυσικών Επιστημών. Καινοτομεί χρησιμοποιώντας πειραματικές συσκευές στις διαλέξεις του, γεγονός που γεμίζει κάθε φορά ασφυκτικά την αίθουσα. Εισάγει το αλεξικέραυνο του Βενιαμίν Φραγκλίνου στο Γκέτινγκεν, δοκιμάζοντάς το πρώτα στο δικό του σπίτι. Φοιτητές του, γόνοι Άγγλων ευγενών, τον καλούν στο Λονδίνο, το οποίο επισκέπτεται την άνοιξη του 1770 και το φθινόπωρο του 1774. Η βρετανική κουλτούρα τον διαπερνά και τον μετατρέπει σε φλογερό αγγλόφιλο. Συνάπτει φιλία με τα μεγάλα πνεύματα της εποχής, όπως οι ποιητές Γκαίτε και Κλόπστοκ, ο Βρετανός χημικός Τζόσεφ Πρίστλι, ο Ελβετός γεωλόγος Ζαν-Αντρέ Ντελίκ και ο Ιταλός φυσικός Αλεσάντρο Βόλτα, με τον οποίο πειραματίζεται πάνω στον ηλεκτρισμό. Το 1777 ανακαλύπτει τους σχηματισμούς σε μορφή διακλαδώσεων που προκαλούν οι εκκενώσεις του στατικού ηλεκτρισμού, οι οποίοι είναι μέχρι τις μέρες μας γνωστοί ως «σχήματα Λίχτενμπεργκ».

Τον ίδιο χρόνο γνωρίζει τη δεκατριάχρονη Μαρία Δωροθέα Στέχαρντ, με την οποία συζεί έως το τραγικό τέλος της το 1782. Τον επόμενο χρόνο γνωρίζει τη Μαργκαρίτε Ελίζαμπετ Κέλνερ, την οποία παντρεύεται το 1789, όταν η επιδείνωση της υγείας του τον αναγκάζει να παραιτηθεί από το πανεπιστήμιο. Μαζί της αποκτά έξι παιδιά. Το 1784 αναλαμβάνει την επιμέλεια του βιβλίου Anfangsgründe der Naturlehre (Βασικές αρχές των φυσικών νόμων), το οποίο καθιερώνεται ως το κλασικό εγχειρίδιο Φυσικής για τα επόμενα χρόνια. Εκδίδει το αλμανάκ Göttinger Taschen-Kalenders, ένα ημερολόγιο τσέπης το οποίο εμπλουτίζει με πληροφορίες για φυσικά φαινόμενα, επιστημονικές ανακαλύψεις και προσωπικές παρατηρήσεις. Υπέρμαχος του ατομικού διαφωτισμού, ο Λίχτενμπεργκ δεν παύει να προτρέπει τους απλούς ανθρώπους να τα εξετάζουν όλα προσεκτικά και να κρίνουν με βάση τη δική τους λογική και εμπειρία. Εκπνέει στις 24 Φεβρουαρίου 1799, τη χρονιά που ο Βόλτα κατασκευάζει τον πρώτο ηλεκτρικό συσσωρευτή.