Όλα τα τραγούδια τού Νίκου Γκάτσου: τα πρωτότυπα, αλλά και τα δάνεια, όπως είναι τα πέντε από τον Ματωμένο Γάμο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Όλα τα τραγούδια τού Νίκου Γκάτσου: τα πρωτογενή, αλλά και τα οριοθετημένα από τις ανάγκες κάποιας κινηματογραφικής ταινίας ή θεατρικής παράστασης.
Όλοι οι στίχοι, αυτοί πού ευτύχησαν να τραγουδηθούν αλλά κι εκείνοι πού παρέμειναν στο συρτάρι και πού μοιάζουν με παραλλαγές στο ίδιο θέμα ή στο ίδιο μέτρο, υπόλοιπα συνεργασιών πού δεν ευδοκίμησαν, μα και απόπειρες για μια γραφή πιο λαϊκή. Δεν θα καταπιαστώ με την αξιολόγησή τους. Ούτ` έχω αυτή την Ικανότητα ούτε είμαι τόσο αναιδής. Ήταν υποχρέωσή μου, αφού ό Γκάτσος δεν κρατούσε συστηματικό αρχείο, να συγκεντρώσω τον θησαυρό, να διασταυρώσω πληροφορίες και, όπου έκρινα αναγκαίο, να παραθέσω στοιχεία πού γνωρίζω χάρη στην επί πολλά έτη κοινή μας ζωή. Αυτο δεν σημαίνει πώς ό αναγνώστης θα συναντήσει πέλαγα και ποταμούς από σχόλια και αναλύσεις. Ό λόγος τού Γκάτσου, θαυμαστός για την οικονομία και την ευγένειά του, επιβάλλει την ίδια οικονομία σ` αυτόν πού θα τον προσεγγίσει και εμπνέει την ανάλογη ευγένεια σ` εκείνον πού θα θελήσει να τον κρίνει δίκαια. Ό κριτικός αναγνώστης θα πρέπει να κατανοήσει πώς ό στιχουργός Νίκος Γκάτσος ουδέποτε επωφελήθηκε από τούς ευνοϊκούς όρους των συμβολαίων αποκλειστικότητας πού υπέγραφε -αφού δεν τούς είχε αντιληφθεί- ούτε εκμεταλλεύτηκε το συνεχώς αυξανόμενο κύρος του, ώστε να έκανε τη δουλειά του ευκολότερη. Δεν αρνήθηκε συνεργασία με τούς συνθέτες πού τού πρότεινε ή εταιρεία, ούτε απέρριψε ποτέ κάποια μελωδία τους. Ήταν επαγγελματίας και προσπαθούσε με ευσυνειδησία να αποδώσει όσο καλύτερα μπορούσε το αίσθημα πού τού ενέπνεε ή εκάστοτε μελωδία, ή -όταν έγραφε τούς στίχους πριν- να είναι ταιριαστοί με το ύφος τού συνθέτη και κατάλληλοι για τον συγκεκριμένο τραγουδιστή. Μ` άλλα λόγια, κατείχε την τέχνη της συνεργασίας και είχε την τύχη να την ασκήσει με τον Μάνο Χατζιδάκι -πρωτίστως- και με τον Σταύρο Ξαρχάκο. (Αγαθή Δημητρούκα)
Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε το 1911 (ή το 1914) στην Ασέα Αρκαδίας, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Για το Γυμνάσιο, κατόπιν, πήγε στην Τρίπολη κι εκεί γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, μα και τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών. Έτσι, όταν ήρθε στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή, ήξερε, αρκετά καλά, αγγλικά και γαλλικά. Ήξερε, επίσης αρκετά καλά, τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης. Στην Αθήνα, όπου εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του, άρχισε να μπαίνει στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και να δημιουργεί -συγχρόνως- τα δικά του μυθικά στέκια. Τα πρώτα του ποιήματα -μικρής έκτασης και κλασικού ύφους- τα δημοσίευσε στη `Νέα Εστία` το 1931 και στον `Ρυθμό` το 1933. Στη συνέχεια, συνεργάστηκε κυρίως με τα `Νέα Γράμματα`, τα `Καλλιτεχνικά Νέα` και τα `Φιλολογικά Χρονικά`, δημοσιεύοντας κριτικά άρθρα και σημειώματα. Την υποδειγματική ποιητική του σύνθεση `Αμοργός` την εξέδωσε από τον `Αετό` το 1943. Τελειώνοντας ο πόλεμος, συνεργάστηκε με την `Αγγλοελληνική Επιθεώρηση` ως μεταφραστής και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ως ραδιοσκηνοθέτης, για λόγους καθαρά βιοποριστικούς. Για τους ίδιους λόγους ξεκίνησε να γράφει στίχους πάνω στις μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι, προσδιορίζοντας, έτσι, και καθορίζοντας το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Αργότερα συνεργάστηκε και με τον Θεοδωράκη και με τον Ξαρχάκο, αλλά και με άλλους αξιόλογους συνθέτες. Η ικανότητά του να χειρίζεται τον λόγο με ακρίβεια έκαμε το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό Θέατρο και το Λαϊκό Θέατρο να του εμπιστευθούν τις μεταφράσεις πολλών θεατρικών έργων - μεταφράσεις που παραμένουν `κλασικές`, με πρώτη, βέβαια, εκείνη του `Ματωμένου Γάμου`. Είναι δε τα έργα που μετέφρασε, από τα ισπανικά, του Λόρκα, του Λόπε δε Βέγα και του Ραμόν δελ Βάλιε-Ινκλάν, από τα γαλλικά, του Ζενέ και, από τα αγγλικά, του Τ. Ουίλιαμς, του Ε. Ο` Νηλ, του Α. Μακ Λης, του Σων Ο` Κέιζυ, του Αυγούστου Στρίντμπεργκ, του Κρίστοφερ Φράυ και άλλων. [. . .]
Η Αγαθή Δημητρούκα γεννήθηκε το 1958 πλάι στον πληθωρικό Αχελώο, γεγονός που προσέδωσε στο χαρακτήρα και στις πράξεις της κάτι το ορμητικό αλλά όχι βίαιο. Έτσι, το 1974 συνέδεσε τη ζωή της με τον ποιητή Νίκο Γκάτσο και το 1976 άρχισε να γράφει στίχους για τον Μάνο Χατζιδάκι. Ως στιχουργός συνεργάστηκε στη συνέχεια και με νεότερους συνθέτες, ενώ παράλληλα άρχισε να μεταφράζει - από τα ισπανικά- κείμενα για λογοτεχνικά περιοδικά και στίχους τραγουδιών για δίσκους, αλλά για το βιβλίο Στην άλλη ακτή στην άλλη όχθη (Τραγούδια από την παράδοση των Ισπανοεβραίων. Εικόνες: Χρήστος Μαρκίδης, Εκδόσεις Πατάκη, 1995).
Νίκος Γκάτσος (1911 ή 1914-1992). Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στα Χάνια Φραγκόβρυσης της Αρκαδίας. Το 1906 ορφάνεψε από πατέρα. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Τρίπολη και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και την αδελφή του στην Αθήνα, όπου σπούδασε στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου. Την περίοδο 1935-1936 ταξίδεψε στη Νότιο Γαλλία και το Παρίσι. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία έκανε το 1931 με τη δημοσίευση του ποιήματος Της μοναξιάς στο περιοδικό Νέα Εστία, ενώ την ίδια περίοδο μπήκε στον κύκλο του περιοδικού Νέα Γράμματα με το οποίο συνεργάστηκε και ως κριτικός λογοτεχνίας, δραστηριότητα που ανέπτυξε και σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά της Αθήνας. Το 1943 εξέδωσε την Αμοργό, ποιητική συλλογή που θεωρήθηκε ως ορόσημο στην ιστορία της ελληνικής υπερρεαλιστικής ποίησης και επηρέασε σύγχρονους και μεταγενέστερούς του ποιητές. Μετά την Αμοργό ωστόσο δε δημοσίευσε παρά τρία ποιήματα στον περιοδικό Τύπο. Στη μεταπολεμική περίοδο συνεργάστηκε με το περιοδικό το Κ.Γ. Κατσίμπαλη Αγγλοελληνική Επιθεώρηση και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ασχολήθηκε επίσης με τη θεατρική μετάφραση (Λόρκα, Στρίντμπεργκ, ΟʼΝηλ, Λόπε ντε Βέγκα, Τενεσσή Ουΐλλιαμς κ.α.) σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και άλλων αθηναϊκών θιάσων και από τη δεκαετία του ʼ50 με τη στιχουργική. Στίχοι του μελοποιήθηκαν από το Μάνο Χατζιδάκι, το Μίκη Θεοδωράκη, το Σταύρο Ξαρχάκο και άλλους έλληνες συνθέτες. Τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του (1987) και εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας της Βαρκελώνης για τη συμβολή του (μέσω των μεταφράσεών του) στην προώθηση της ισπανικής λογοτεχνίας (1991). Πέθανε στην Αθήνα. Το 1995 κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη τουρκική μετάφραση του ποιητικού έργου του από τον Η.Μήλλα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου Γκάτσου βλ. χ.σ., «Γκάτσος Νίκος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό3. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Νίκος Γκάτσος», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας οδηγός, σ.55-56. Αθήνα, Πατάκης, 1995 και Μανδηλαράς Φίλιππος- Πασσιά Αγγελική, «Νίκος Γκάτσος: Εργογραφία», Ελίτροχος 11, Χειμώνας 1996-1997, σ.8-13
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Ο Χρήστος Μαρκίδης γεννήθηκε στη Δράμα το 1954. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1974 ως το 1979. Στη συνέχεια έζησε και εργάστηκε για ένα διάστημα στο Παρίσι. Παρουσίασε μέχρι τώρα τη δουλειά του σε δώδεκα ατομικές, ενώ συμμετείχε σε περισσότερες από πενήντα ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Παράλληλα κυκλοφόρησαν τα βιβλία του: "Μονόζυγο: τέσσερα σχεδιάσματα" (ποίηση), Διάττων 1999 (εκτός εμπορίου), "Έως" (ποίηση), Διάττων 2001 (εκτός εμπορίου), "Άτια στο σκοτεινό νερό" (ποίηση), Εκδόσεις του Φοίνικα, 2003 (εκτός εμπορίου), "Αμώεν" (ποίηση), Εριφύλη 2004 (εκτός εμπορίου), "Επτά κείμενα περί τέχνης" (δοκίμια), Εκδόσεις του Φοίνικα, 2002, "Κατάματα" (δοκίμια), Γαβριηλίδης, 2005, "Κιννάβαρι" (ποίηση), Άγρα, 2009.
