Οι συντονισμένες προσπάθειες εκμηχάνισης της ελληνικής σιγαροποιίας ξεκίνησαν περίπου τριάντα χρόνια έπειτα από την εφεύρεση της πρώτης σιγαροποιητικής μηχανής.
Παράλληλα, απαιτήθηκε μια επιπλέον δεκαετία, ώστε να ευοδωθούν. Η συγκεκριμένη
«καθυστέρηση» δεν αποδίδεται μονάχα στην εμπλοκή του ελληνικού κράτους σε μακροχρόνιες πολεμικές επιχειρήσεις. Συνδέεται άμεσα με τη δυσχρηστία της μηχανής, η οποία
απαιτούσε τη μεταβολή του συνολικού τεχνοκοινωνικού δικτύου της παραγωγής τσιγάρων. Δηλαδή, ένα υψηλό επενδυτικό κόστος και μια ραγδαία μεταβολή των υφιστάμενων
«παραγωγικών σχέσεων» στη σιγαροποιία. Η υψηλή διακινδύνευση, αλλά και η προσήλωση ορισμένων καπνεμπόρων στην υψηλότερη ποιότητα του χειροποίητου τσιγάρου,
έθεσαν σαφή όρια στις πρώτες απόπειρες εκμηχάνισης. Η αβεβαιότητα για τη δυνατότητα
του νέου προϊόντος να επιβληθεί στην αγορά, μέσω της χαμηλής του τιμής, αποτέλεσε
έναν ακόμα ανασταλτικό παράγοντα για την εισαγωγή μηχανών από τους εργοδότες.
Η αλλαγή της στάσης των καπνεμπόρων και η επιλογή τους να εισάγουν μαζικά μηχανές
στα τέλη της δεκαετίας δεν μπορεί να αποδοθεί μονάχα σε μια ξαφνική βελτίωση των μηχανών και της ικανότητάς τους να παράγουν ένα ποιοτικό προϊόν. Η ηθική οικονομία των
σιγαροποιών, οι οποίοι επιζητούσαν τον έλεγχο στο εσωτερικό των χώρων εργασίας, σε
συνάρτηση με τις παράλληλες συλλογικές διεκδικήσεις τους για «πιεστικές συμβάσεις» και
μισθολογικές αυξήσεις, κατέστησαν τη μηχανή μια «συμφέρουσα λύση». Ο κρατικός μηχανισμός έδειξε σε πολλές περιπτώσεις πρόθυμος να ενισχύσει την προοπτική της εκμηχάνισης και διαθέσιμος να συμβάλει στην «οριστική» επίλυση του ζητήματος των μηχανών. Η
μαζική εκμηχάνιση συντέλεσε, μεταξύ άλλων, στον παραγκωνισμό ενός κλάδου χιλιάδων
τεχνιτών και εργατών, οι οποίοι σε όλη την πορεία των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού
αι. προέβαλαν προωθημένα αιτήματα και προκαλούσαν «κοινωνική αναταραχή».
Ευριπίδης Γαραντούδης (Συγγραφέας)
O Eυριπίδης Γαραντούδης είναι καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθήνων. Γεννήθηκε το 1964 στην Kαβάλα. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Aπό το 1986 έως το 1989 δίδαξε νεοελληνική γλώσσα και λογοτεχνία στο Iνστιτούτο Bυζαντινών και Nεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πάδοβας. Aπό το 1995 έως το 2003 δίδαξε νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Kρήτης (επίκουρος καθηγητής το 1999). Διετέλεσε επίσης ερευνητής του Iνστιτούτου Mεσογειακών Σπουδών του Iδρύματος Tεχνολογίας και Έρευνας, με αντικείμενο τη συγγραφή ιστορίας της νεοελληνικής μετρικής. Δημοσίευσε τα βιβλία: "Aρχαία και νέα ελληνική μετρική. Iστορικό διάγραμμα μιας παρεξήγησης", Πάδοβα 1989, "Πολύτροπος αρμονία. Mετρική και ποιητική του Kάλβου", Hράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Kρήτης - Στέγη Kαλών Tεχνών και Γραμμάτων 1995, και "Aνθολογία νεώτερης ελληνικής ποίησης 1980-1997. Oι στιγμές του νόστου", Aθήνα, Eκδόσεις Nεφέλη 1998. Eπιμελήθηκε τα βιβλία: "Γεράσιμος Σπαταλάς, H στιχουργική τέχνη. Mελέτες για τη νεοελληνική μετρική", Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Kρήτης 1997 (σε συνεργασία με την Άννα Kατσιγιάννη) και "Tάκης Σινόπουλος, Xρονικό αναγνώσεων. Bιβλιοκρισίες για τη μεταπολεμική ποίηση", Αθήνα, Σοκόλης 1999 (σε συνεργασία με τη Δώρα Mέντη). Bιβλιοκρισίες και μελέτες του για θέματα της νεοελληνικής φιλολογίας δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Άγγελος Α. Παληκίδης (Επιστημονική επιμέλεια)