Πνευμα θεολογικό, πνεύμα ασκητικό, πνεύμα κοινωνικό, πνεύμα διοικητικό, πνεύμα φιλοσοφικό, πνεύμα σταθερό, πνεύμα εύκαμπτο, πνεύμα θυσίας και τέλος πνεύμα εκκλησιαστικό υπήρξε ο Μέγας Βασίλειος.
Η παρουσία του αποτέλεσε μία από τις ευτυχέστερες και φωτεινότερες στιγμές της πορείας της Εκκλησίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τον ιερό άντρα επιδοκίμασαν όλοι στην εποχή του. Αντίθετα δυσφημήθηκε, κατηγορήθηκε για κακοδοξία και υπέστη πάμπολλα, ενώ συγχρόνως είχε γνωρίσει το σπάνιο προνόμιο να ονομαστεί Μέγας όσο ακόμα ζούσε.
Εκκλησία και Πανεπιστημιακό πνεύμα συναντήθηκαν στο πρόσωπο του Βασιλείου, γιατί ο ιερός αυτός άνδρας υπήρξε συγχρόνως και κατεξοχήν φορέας της αληθείας του Χριστού και περίλαμπρος εκπρόσωπος της Ελληνικής Παιδείας.
Τα δύο αυτά πνευματικά μεγέθη, η αλήθεια και η ελληνική παιδεία, μολονότι διαφορετικής το καθένα φύσεως, έδρασαν με τόση γνησιότητα στο στήθος του Βασιλείου, ώστε αυτός να δημιουργήσει έργο υψηλό, διαχρονικό, πολυσήμαντο, έργο που αναγνώρισαν όλοι, έργο που ανέδειξε το δημιουργό του σε Οικουμενικό Διδάσκαλο
