Ο τόμος απαρτίζεται από 32 κείμενα που έχουν την αφετηρία τους στις ανακοινώσεις του ομότιτλου συνεδρίου νεοελληνικών σπουδών που οργάνωσε το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2013 προς τιμήν του Αλέξη Πολίτη, κορυφαίου μελετητή του νεοελληνικού πολιτισμού. Με κεντρικούς άξονες τις διάφορες μορφές και λειτουργίες του λόγου και του χρόνου από την εποχή του Διαφωτισμού ως τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων ανιχνεύονται οι δράσεις, οι ιδέες και οι πραγματώσεις της ελληνικής κοινωνίας και χαρτογραφούνται οι σημαντικότεροι αναβαθμοί που οδήγησαν στη διαμόρφωσή της. Μέσα από ένα πλήθος πηγών και μεθόδων προσέγγισης συζητιούνται καίρια και δυσεπίλυτα προβλήματα της πνευματικής ιστορίας του τόπου μας, ανασυντίθενται οι σημαντικότερες ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες που καταγράφηκαν στον ελλαδικό κόσμο και στα μεγάλα κέντρα του απόδημου Ελληνισμού, και αναδεικνύονται τα νοητικά, αισθητικά και κοινωνικά ρεύματα και η έκφραση των ατομικών συνειδήσεων. Το δημοτικό (κλέφτικο) τραγούδι στα ιστορικά του συμφραζόμενα, ο λαϊκότροπος έντυπος και χειρόγραφος λόγος, οι γλωσσικές, αισθητικές και ιδεολογικές αναζητήσεις πριν και μετά τον Αγώνα της Παλιγγενεσίας, η κληρονομιά αλλά και οι καινούργιες πραγματικότητες και ανάγκες του νεοσύστατου κράτους, η επικοινωνία και τα δίκτυα λογίων του ελλαδικού και του ευρωπαϊκού κόσμου στα χρόνια της Μεγάλης Ιδέας, οι αποτυπώσεις του Ρομαντισμού στη λογοτεχνία του 19ου αιώνα, η σχέση του δημιουργού με την ιστορική και λογοτεχνική συγκυρία, οι μύθοι και οι φαντασιακές κατασκευές σε μια εποχή που διέπεται από τα μεγάλα εθνικά και ιδεολογικά προτάγματα, αποτελούν μερικά μόνο από τα ζητήματα που οι συγγραφείς του τόμου αυτού πραγματεύονται με περισσή φροντίδα και γνώση στις μελέτες τους. Ο τόμος κλείνει με την εργογραφία του Αλέξη Πολίτη, και Ευρετήριο.
Περιεχόμενα:
ΜΕΡΟΣ Α΄ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
- Δημήτρης Δημητρόπουλος, "Το βουνό, οι κλέφτες: δυο κρίκοι της εθνικής αφήγησης"
- Μαριλίζα Μητσού, "Στα χνάρια του Φωριέλ. Οι συλλογές δημοτικών τραγουδιών του Κόμη de Marcellus"
- Ειρήνη Οικονόμου, "Η παρουσία του δημοτικού τραγουδιού στις ποιητικές ανθολογίες του 19ου αιώνα"
- Θ. Χατζηπανταζής, "Ελληνικό θέατρο και δημοτικό τραγούδι: το ξεκίνημα μιας δύσκολης σχέσης, "
ΜΕΡΟΣ B΄ - ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
- Στέφανος Κακλαμάνης, "Ο Κωνσταντίνος (Καισάριος) Δαπόντες και η φαντασία της Σαντορίνης (1650)"
- Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, "στοριογραφία και εθνικές συνειδητοποιήσεις στο τέλος του 18ου αιώνα"
- Στέση Αθήνη, "H παρουσία του Francois de Salignac de la Motte Fenelon στη νεοελληνική παιδεία (18ος-19ος αι.)"
- Αντώνης Γλυτζουρής: Πανούργες χήρες στο περιθώριο του νεοελληνικού Διαφωτισμού
- Peter Mackridge, "Περί Βουλής και Γερουσίας: ο Πλάτων Πετρίδης και η "νεοελληνική" μετάφραση του Ιονίου Συντάγματος του 1817"
- Κώστας Λάππας, "Δύο ωδές του Μιχαήλ Γ. Σχινά για την Πάργα και την Ισπανία (1819, 1820). Λογοτεχνία και πολιτική στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης"
- Νάσια Γιακωβάκη, "Ο Λόγιος Ερμής και το ελληνικό κοινό"
- Μιχαήλ Πασχάλης, "Η μυθοπλασία του Παπατρέχα και ο εκλαϊκευτικός υπομνηματισμός της Ιλιάδας"
- Εμμανουήλ Φραγκίσκος, ""Νόστιμος, αστείος, πράος": Η αίσθηση του χιούμορ στον Αδαμάντιο Κοραή"
- Μίλτος Πεχλιβάνος, "Ο χρόνος και ο λόγος στα γαλλόφωνα προλεγόμενα του Κοραή"
- Αλέξης Καλοκαιρινός, "Ο Κοραής στην «άρθρωση του 1800""
- Δημήτρης Πολυχρονάκης, "Πινδαρικές αξίες και βιβλικά ιδεώδη στην αγωνιστική ποίηση της Επανάστασης"
- Δημήτρης Αρβανιτάκης, "Giuseppe Compagnoni: Σκηνές από τον βίο ενός "κατήγορου του γένους""
ΜΕΡΟΣ Γ΄ - ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ
- Νίκος Χατζηνικολάου, "Εκδοχές του Ρομαντισμού"
- Φίλιππος Παππάς, "Στοιχεία για τις μεταφραστικές τύχες λογοτεχνικών κειμένων του Διαφωτισμού την εποχή του ελληνικού ρομαντικού κλασικισμού (1830-1880). Μοντεσκιέ, Μαρμοντέλ, Βολταίρος ως ψυχωφελείς παραλλαγές των Φώτων"
- Έρη Σταυροπούλου, "Κριτική στη ρομαντική κοινωνία: Δ. Παπαρρηγόπουλος - Π. Πανάς"
ΜΕΡΟΣ Δ΄ - ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΥΣΤΕΡΟ 19o ΑΙΩΝΑ
- Μαρία Μαθιουδάκη, "Η πώληση εντύπων "εις τας οδούς" της Αθήνας, σύμφωνα με τις αγγελίες της εφημερίδας Ακρόπολις (1883-1890)"
- Αγγέλα Γιώτη, "Διανοούμενοι σε δημοσιογραφικές αποστολές: ο Βλάσης Γαβριηλίδης και οι συνεργάτες του"
- Αρετή Βασιλείου, "Από την οθωμανική άλωση της Πόλης έως το Μακεδονικό ζήτημα. Μια ανεξερεύνητη χειρόγραφη Πόλεως άλωσις του Αλ. Μωραϊτίδη"
- Ευαγγελία Μπαλτά, "Ο Κριμαϊκός πόλεμος και ο πόλεμος των κρινολίνων στην Πόλη. Συρμοί και παραδοσιακά ήθη
- Μάριος Χατζόπουλος, "(Απο)Τηγανίζοντας ψάρια στο Μπαλουκλί. Διάλογος για έναν θρύλο"
- Γιάννης Παπαθεοδώρου, "Το "Κρυφό Σχολειό" και η ρητορική της εικόνας"
- Παναγιώτης Στάθης, "Λογοτεχνία και ιστορική μνήμη: το Εικοσιένα στην πεζογραφία, 1830 -1880"
- Ulrich Moennig, "Η κατασκευή συλλογικής μνήμης στην Κωνσταντινούπολη. Οι ελληνικές και καραμανλίδικες εκδόσεις της Άλωσης του A. D. Mordtmann"
- Ουρανία Πολυκανδριώτη, "Λογοτεχνία, λαϊκότητα και παιδεία στο τέλος του 19ου αιώνα. Μια πρώτη προσέγγιση"
- Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, "Διαμορφώνοντας τη δημόσια σφαίρα: λογοτεχνικές διαδρομές της ιστορίας"
- Δημήτρης Τζιόβας, "Περι-γράφοντας το έθνος: μια επανεξέταση της ηθογραφίας"
- Χριστίνα Ντουνιά, "Περικλής Γιαννόπουλος: από τον ευρωπαϊκό αισθητισμό στην ελληνοκεντρική αισθητική"
Αλέξης Πολίτης: Καλά περιβάλλοντα
Εργογραφία Αλέξη Πολίτη
Ευρετήριο ονομάτων
Αλέξης Καλοκαιρινός (Συγγραφέας)
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεωρητικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Νάσια Γιακωβάκη (Συγγραφέας)
Η Νάσια Γιακωβάκη είναι ιστορικός. Σπούδασε στις Φιλοσοφικές Σχολές της Αθήνας και των Ιωαννίνων. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία (Πανεπιστήμιο του Έσσεξ) και στη Θεσσαλονίκη, όπου και ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ 2001). Έχει εργαστεί στη Μέση Εκπαίδευση, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και ως συνεργάτης στο Κέντρο Ερεύνης Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών (ΚΕΜΝΕ).
Σήμερα διδάσκει Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη μελέτη του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και στη διαμόρφωση της δημόσιας σφαίρας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Μελέτες της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Μίλτος Πεχλιβάνος (Συγγραφέας)
Ο Μίλτος Πεχλιβάνος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1965. Σπούδασε στο Α.Π.Θ. και στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας.
Είναι επίκουρος καθηγητής γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας στο Α.Π.Θ. και έχει εκλεγεί στη θέση καθηγητή νεοελληνικών σπουδών στο Freie Universitat του Βερολίνου. Υποστήριξε το 1999 τη διδακτορική του διατριβή με θέμα "Εκδοχές νεοτερικότητας στην κοινωνία του γένους: Νικόλαος Μαυροκορδάτος - Ιώσηπος Μοισιόδαξ - Αδαμάντιος Κοραής". Έχει μεταφράσει μελετήματα του H.R. Jauβ (Η θεωρία της πρόσληψης, Αθήνα, Εστία, 1995) και έχει συνεπιμεληθεί τους τόμους "Einfuhrung in die Literaturwissenschaft" (Στουτγάρδη, Metzler, 1995) και "Ο λόγος της παρουσίας. Τιμητικός τόμος για τον Παν. Μουλλά" (Αθήνα, Σοκόλης, 2005). Μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους, ανάμεσα στις οποίες και το επίμετρο "Οι κήποι του Candide και κάποιες σύγχρονες μεταφυτεύσεις τους", στο "Βολταίρος, Καντίντ ή η αισιοδοξία", (Αθήνα, Πόλις, 2005).
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Μαριλίζα Μητσού (Συγγραφέας)
Η Μαριλίζα Μητσού σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και το Παρίσι. Συνεργάστηκε με το Κέντρο Φιλοσοφικών Ερευνών, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και τον Γ. Π. Σαββίδη σε εκδοτικά και ερευνητικά προγράμματα. Από το 1999 διδάσκει ως καθηγήτρια Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου διευθύνει την εκδοτική σειρά "Munchener Schriften zur Neograzistik". Έχει εκδώσει τα βιβλία "Χρονογραφία Κ. Γ. Καρυωτάκη" (με τον Γ. Π. Σαββίδη και τη Ν. Χατζηδάκη), 1988· Βολταίρου, "Τα περί τον Σαδίκην ή την ειμαρμένην. Μια μετάφραση του 1819, 1991".
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Αλέξης Καλοκαιρινός (Επιμέλεια)
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός είναι αναπληρωτής καθηγητής Θεωρητικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Στέφανος Κακλαμάνης (Επιμέλεια)
Ειρήνη Λυδάκη (Επιμέλεια)
