Κυκλοφορεί σε τέταρτη έκδοση από το ΜΙΕΤ η "Ιστορία της ελληνικής γλώσσας" (α΄ έκδοση ΕΛΙΑ, 1999), συλλογικό έργο με την επιμέλεια του καθηγητή Μιχάλη Κοπιδάκη. Το έργο αυτό είναι καρπός συλλογικής προσπάθειας μιας πλειάδας ερευνητών. Φιλοδοξία του είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον του ευρύτατου κοινού για το μέγιστο και αειθαλές επίτευγμα του ελληνισμού, τη γλώσσα του. Όπως σημειώνει στον πρόλογό του ο επιμελητής: "Οι βαθιές τομές στη ζωή ενός έθνους ασφαλώς επηρεάζουν και την εξέλιξη της γλώσσας του, αλλά πάντως οι μεταβολές που οφείλονται σε πολιτικοκοινωνικές ανακατατάξεις γίνονται ορατές ύστερα από καιρό. Η γλώσσα δεν πανικοβάλλεται από τα κτυπήματα της Μοίρας. Εντούτοις η περιοδολόγηση της γλωσσικής μας ιστορίας, η κατάτμηση δηλαδή του εκτεταμένου πεδίου της έρευνας, είθισται να συστοιχείται με σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του ελληνισμού. Στην ιστορία λοιπόν της Ελληνικής διακρίνονται πέντε περίοδοι, αλλά με σύνορα ρευστά. Η πρώτη, η Αρχαιοελληνική, έχει την αρχή της στο έρεβος των αιώνων και την απόληξή της στον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.). Η δεύτερη, η περίοδος της Κοινής, δικαιούται να διεκδικήσει και την εποχή του Ιουστινιανού (527-565 μ.Χ.). Η τρίτη περίοδος, η Βυζαντινή ή Μεσαιωνική, εκτείνεται ως την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453), η τέταρτη, η Μεταβυζαντινή ή πρώιμη Νεοελληνική, ως τις παραμονές της εθνικής παλιγγενεσίας και η πέμπτη, η κυρίως Νεοελληνική, ως τις μέρες μας (...).

Στις εισαγωγές επισημαίνονται τα κύρια γνωρίσματα της αντίστοιχης περιόδου, ούτως ώστε ο αναγνώστης να έχει μία πανοραμική θέαση του δάσους προτού περιεργαστεί το κάθε δέντρο χωριστά. Κατά κανόνα το κάθε επιμέρους κεφάλαιο περιλαμβάνει το δοκίμιο, παραθέματα κειμένων και εικονογράφηση". Η ελληνική γλώσσα ρέει μέσα στον χρόνο και αυτή η αέναος ροή διασφαλίζει και τη διάρκεια μέσα στους αιώνες και την αλλαγή.

Περιέχονται τα κείμενα:

Αρχαιότητα
Μ.Ζ. Κοπιδάκης, εισαγωγή

Προϊστορικοί Χρόνοι
- Α.-Φ. Χριστίδης, "Ινδοευρωπαϊκή γλωσσική ενότητα: το ιστορικό πρόβλημα"
- Α.-Φ. Χριστίδης, "Ινδοευρωπαϊκή γλωσσική ενότητα: τα τεκμήρια"
- Α.-Φ. Χριστίδης, "Ινδοευρωπαϊκός Πολιτισμός"
- Α.-Φ. Χριστίδης, "Η διαμόρφωση της Ελληνικής γλώσσας"
- Α.-Φ. Χριστίδης, "Ελληνική και προελληνικές γλώσσες"

Οι Διάλεκτοι
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Εισαγωγή και ταξινόμηση"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Αρκαδοκυπριακή διάλεκτος"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης,"Αιολική διάλεκτος"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Βορειοδυτικές διάλεκτοι"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Δωρική Διάλεκτος"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Μακεδονική διάλεκτος"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Ιωνική διάλεκτος"
- Μαριάννα Μαργαρίτη-Ρόγκα, "Αττική διάλεκτος"

Έπεα πτερόεντα και άνθη της πέτρας
- Μ.Ζ. Κοπιδάκης, "Δημώδης και καθομιλουμένη"
- Σοφία Κρεμύδη-Σισιλιάνου "Η γλώσσα του κράτους"

Οι Διάλεκτοι της Λογοτεχνίας
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Εισαγωγή στις λογοτεχνικές διαλέκτους"
- Δανιήλ Ι. Ιακώβ, "Έπος"
- Ευαγγελία Σταμπουλή, "Διδακτικό έπος"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Ελεγεία"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Ίαμβος"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Μέλος (Μονωδία)"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Χορική ποίηση"
- Μ.Ζ.Κοπιδάκης, "Επίγραμμα"
- Δανιήλ Ι. Ιακώβ, "Τραγωδία"
- Δανιήλ Ι. Ιακώβ, "Αττική κωμωδία"
- Δανιήλ Ι. Ιακώβ, "Κατωιταλιώτικη κωμωδία"

Ο πεζός λόγος
- Ι.Ν. Καζάζης, "Ιωνική πεζογραφία"
- Ι.Ν. Καζάζης, "Αττική πεζογραφία"
- ΙΔανιήλ Ι. Ιακώβ, "Ιστοριογραφία"
- Ι.Ν. Καζάζης, "Ρητορική"
- Θεόδωρος Φιλάρετος, "Φιλοσοφία"
- Άννα Χαλιάσου, "Θεωρίες για το ύφος"

Θεωρίες για τη γλώσσα
- Θεόδωρος Φιλάρετος, "Πλάτων και Αριστοτέλης"
- Θεόδωρος Φιλάρετος, "Φιλόσοφοι και Γραμματικοί"

Ελληνιστική Κοινή
- Μ.Ζ. Κοπιδάκης, "Εισαγωγή"

Η Κοινή λαλιά
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Γένεση και πηγές της Κοινής"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Κοινή και διάλεκτοι"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Φωνολογία και μορφολογία"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Συντακτικές καινοτομίες της Κοινής"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Το λεξιλόγιο της Κοινής"
- Θεόδωρος Παπαγγελής, "Ελληνική και Λατινική"
- Εβίνα Σιστάκου, "Η Δωρική Κοινά"

Τα Ιερά Κείμενα
- Μανόλης Παπουτσάκης, "Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Εβδομήκοντα (Ο΄)"
- Μανόλης Παπουτσάκης, "Η Καινή Διαθήκη"

Η Αττικιστική αντίδραση
- Μ.Ζ. Κοπιδάκης, "Ασιανισμός"
- Κυριάκος Τσαντσάνογλου, "Αττικισμός και αντιαττικισμός"
- Κυριάκος Τσαντσάνογλου, "Αττικιστικά λεξικά"
- Φάνης Ι. Κακριδής, "Η "Δευτέρα Σοφιστική" και η γλώσσα της"
- Θεοχάρης Δετοράκης, "Η γλώσσα των Πατέρων της Εκκλησίας"

Ποικίλα Γραμματικά
- Ζήσης Σαρίκας, "Η Γραμματική του Διονυσίου του Θρακός"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Η ερασμική προφορά"

Βυζάντιο

- Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, "Εισαγωγή"

Καθομιλουμένη και γραφόμενες
- Δήμητρα Τσιτσικλή, "Η διαμάχη Ελληνικής και Λατινικής"
- Θεοχάρης Δετοράκης, "Η ομιλουμένη (5ος-10ος αι.)"
- Βασίλης Κατσαρός, "Ο κλασικισμός (6ος αι.)"
- Σοφία Κοτζάμπαση, "Η λογοτεχνική Κοινή (5ος-10ος αι.)"
- Θεοχάρης Δετοράκης, "Η γλώσσα των αγιολογικών κειμένων"
- Βασίλης Κατσαρός, "Με το λύχνο του άστρου" (Το Κοντάκιο)"
- Σοφία Κοτζάμπαση, "Ο αττικισμός (7ος-10ος αι.)"
- Σοφία Κοτζάμπαση, "Υμνογραφία (7ος-9ος αι.). Ο Κανόνας"
- Αθανάσιος Μαρκόπουλος, "Ακριτικά τραγούδια"
- Βασίλης Κατσαρός, "Αττικισμός (11ος-12ος αι.)"
- Βασίλης Κατσαρός, "Η γλώσσα της ρητορικής (11ος-12ος αι.)"
- Ελένη Καραντζόλα, "Η δημώδης λογοτεχνία στην αυλή των Κομνηνών"
- Ελένη Καραντζόλα, "Πελοπόννησος και Κύπρος (13ος-14ος αι.)"
- Σοφία Κοτζάμπαση, "Επιστολογραφία"
- Ελένη Καραντζόλα, "Το δημώδες μυθιστόρημα"
- Σοφία Κοτζάμπαση, "Η γλώσσα των επιστημών (14ος-15ος αι.)"
- Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, "Βυζαντινά λεξικά και γραμματικές"

Γλωσσικές αλληλεπιδράσεις
- Ελισάβετ Α. Ζαχαριάδου, "Οι Άραβες και η Ελληνική"
- Μαγδαληνή Παρχαρίδου, "Το Βυζάντιο και οι Σλάβοι"
- Χαράλαμπος Π. Συμεωνίδης, "Η φραγκική και βενετική επίδραση"
- Χαράλαμπος Π. Συμεωνίδης, "Ελληνικής και τουρκικής αμοιβαίες επιδράσεις"

Μετά την Άλωση

- Χαράλαμπος Π. Συμεωνίδης, "Εισαγωγή"

Διάλεκτοι και ιδιώματα
- Οι Νεοελληνικές διάλεκτοι,
- Κατωιταλική και Τσακωνική,
- Ποντιακή και Καππαδοκική,
- Κρητική,
- Κυπριακή,
- Πελοποννησιακό και Επτανησιακό ιδίωμα,
- Νότια νησιωτικά ιδιώματα,
- Βόρεια ιδιώματα,
- Το Κωνσταντινουπολίτικο ιδίωμα
συγγραφείς: Νικόλαος Κοντοσόπουλος, Ηρακλής Μήλλας

Αχτίδες φωτός
- Η Κρητική λογοτεχνία (16ος-17ος αι.),
- Η γλώσσα του Οικουμενικού Πατριαρχείου,
- Τα αρχαία ελληνικά: νεκρανάσταση ή αναγέννηση;,
- Οι αρχές της δημώδους πεζογραφίας,
- Η πρώτη Γραμματική της Κοινής,
- Η διδασκαλία της Γλώσσας στα σχολεία της Τουρκοκρατίας,
- Το δημοτικό τραγούδι,
- Λαϊκά λογοτεχνικά βιβλία και αναγνώσματα (17ος-18ος αι.)
συγγραφείς: Γιώργος Κεχαγιόγλου, Μαγδαληνή Παρχαρίδου, Γεράσιμος Γ. Ζώρας, Νικόλαος Μ. Παναγιωτάκης, Ελένη Καραντζόλα, Χρίστος Γ. Πατρινέλης, Χρυσούλα Χατζητάκη-Καψωμένου

Το Γλωσσικό ζήτημα
- Γλωσσικός αρχαϊσμός και φιλοσοφική ανανέωση,
- Ακραίοι αρχαϊστές και καθαρολόγοι,
- Η πολυγλωσσία των Φαναριωτών,
- Ο ελλαδικός δημοτικισμός,
- Κοραής και Κοδρικάς: η "μέση οδός" και η αντίδραση,
- Λείψανα αρχαίας πολυτελείας
συγγραφείς: Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Γεώργιος Α. Χριστοδούλου, Μίλτος Πεχλιβάνος, Ιωάννα Πετροπούλου

Νεότερη εποχή

- Εισαγωγή
συγγραφέας: Peter Mackridge

Στα χρόνια του αγώνα
- Ο λόγος των αγωνιστών,
- Το Πελοποννησιακό ιδίωμα,
- Η καθαρεύουσα ως επίσημη γλώσσα,
- Ο καθαρισμός του λεξιλογίου
συγγραφείς: Ι.Ν. Καζάζης, Γιώργος Κεχαγιόγλου, Γεώργιος Α. Χριστοδούλου, Ντίνος Γεωργούδης

Η λογοτεχνία του ελεύθερου κράτους
- Δ. Σολωμός και Επτανησιακή λογοτεχνία,
- Η γλώσσα του Ανδρέα Κάλβου,
- Η γλώσσα της Αθηναϊκής Σχολής,
- Η γλώσσα της πεζογραφίας (1830-1880),
- Οι ζυμώσεις στο τέλος του 19ου αιώνα,
- Η πολυγλωσσία της ηθογραφίας
συγγραφείς: Γιώργος Κεχαγιόγλου, Π.Δ. Μαστροδημήτρης, Νάσος Βαγενάς, Γιώργος Βελουδής

Γλωσσικές διαμάχες
- Ο Γιάννης Ψυχάρης και ο δημοτικισμός,
- Κοινωνικές διαστάσεις και Σύνταγμα,
- Από τις προτάσεις στα νομοθετήματα (1917-1931),
- Ανοιχτοί λογαριασμοί,
- Ο γλωσσικός αχταρμάς (1888-1906),
- Γ.Ν. Χατζηδάκις (1848-1941),
- Η πενταγλωσσία του μεσοπολέμου
συγγραφείς: Αλέξης Δημαράς, Γ.Π. Σαββίδης, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Ντίνος Γεωργούδης

Η γλώσσα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα
- Καβάφης-Καρυωτάκης και η αστική πεζολογία,
- Παλαμάς-Σικελιανός-Καζαντζάκης,
- Η γενιά του ΄30: Ποίηση,
- Η γενιά του ΄30: Πεζογραφία,
- Η λογοτεχνική αντίσταση στη δημοτική,
- Η μεταπολεμική πεζογραφία,
- Ποίηση: η πρώτη μεταπολεμική γενιά,
- Ποίηση: η δεύτερη μεταπολεμική γενιά,
- Η γενιά του ΄70: Ποίηση,
- Σύγχρονη πεζογραφία,
- Γιώργος Σεφέρης-Οδυσσέας Ελύτης: η στάση τους στη γλώσσα της ποίησης,
- Ο φιλοσοφικός λόγος,
- Το δοκίμιο,
- Η Σχολή της Θεσσαλονίκης,
- Η Κυπριακή λογοτεχνία,
- Η ενδογλωσσική μετάφραση
συγγραφείς: Γιώργος Κεχαγιόγλου, Νάσος Βαγενάς, Κατερίνα Τικτοπούλου, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Παντελής Μπουκάλας, Αγγέλα Καστρινάκη, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Χρήστος Γιανναράς, Μ. Ζ. Κοπιδάκης, Στέση Αθήνη

Τα Χρειώδη
- Η Γραμματική του Μ. Τριανταφυλλίδη,
- Το πρώτο συντακτικό της δημοτικής,
- Τα λεξικά της Νεοελληνικής,
- Νέες γραμματικές και παλαιές αντιδράσεις
συγγραφείς: Γιώργος Ε. Μώρος, Γιώργος Αλισανδράτος, Ξ.Α. Κοκόλης

Μεταρρυθμίσεις
- Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964,
- Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976,
- Το μονοτονικό
συγγραφείς: Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Γιώργος Ε. Μώρος

Η γλώσσα σήμερα
- Η διαχρονική διάσταση της Ελληνικής,
- Τα ελληνικά των ομογενών,
- Διεθνισμοί,
- Δάνεια της Νεοελληνικής,
- Ελευθερία και πειθαρχία,
- Η ελληνική γλώσσα και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές,
- Περιθωριακά ιδιώματα,
- Εστίες αρχαϊσμού,
- Η γλώσσα στα ΜΜΕ και τη διαφήμιση,
- Η ξύλινη γλώσσα,
- Το μέλλον της Ελληνικής
συγγραφείς: Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Χρυσούλα Λασκαράτου, Σίλια Ρονιώτη, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Μ.Ζ. Κοπιδάκης, Μανόλης Σαββίδης, Γιάννης Καλιόρης, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς

Παραρτήματα
Η αρχαία ελληνική στις ευρωπαϊκές γλώσσες
- Delirium graecum,
- Τα αρχαία ελληνικά στην επιστημονική ορολογία,
- Αρχαία ελληνικά: η μητρική γλώσσα της φιλοσοφίας,
- Λογοτεχνική κριτική: η ελληνική κληρονομιά,
- "Εύρηκα! Εύρηκα!"
συγγραφείς: Μ.Ζ. Κοπιδάκης, Αντώνης Ρεγκάκος, Γεωργία Μπρούμα, Ιωάννα Δαλαβέρα, Άννα Χαλιάσου

Η Γραφή
- Οι Προελληνικές γραφές,
- Η Γραμμική Β,
- Η αλφαβητική γραφή,
- Γράμματα Αρχαία,
- Το Κυπριακό συλλαβάριο,
- Η Μικρογράμματη γραφή,
- Τα σημεία στίξης,
- Τόνοι και πνεύματα
συγγραφείς: Απόστολος Κοντογιάννης, Σοφία Κοτζάμπαση, Κυριάκος Τσαντσάνογλου

Η Μετρική
- Η αρχαία ελληνική,
- Η βυζαντινή και νεοελληνική
συγγραφέας: Θ.Κ.Στεφανόπουλος

Βιβλιογραφία