Τις 17 Ιουνίου 1953 έγινε η γνωστή αντικαθεστωτική εξέγερση στο Ανατολικό Βερολίνο. Εκείνες τις μέρες, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ ετοίμαζε στο θέατρό του μια καινούργια διασκευή του `Κοριολανού` του Σαίξπηρ. Αυτό είναι το ιστορικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο ο Γκύντερ Γκρας στηρίζει το έργο του για την Εξέγερση των πληβείων. Οι πληβείοι είναι ταυτόχρονα εκείνοι της Ρώμης του Κοριολανού και εκείνοι της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Το έργο αυτό διανδίζεται εν μέρει με μονολόγους γραμμένους σε στίχους, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του είναι σε πεζό. Ρίχνει φως στην πολύπλοκη προσωπικότητα του Μπρεχτ, συνειδητού κομμουνιστή και ταυτόχρονα ασυνείδητου καλοπερασόπουλου· ένας γενναίος δειλός, όπως χαρακτήρισε κάποτε ο ίδιος τον εαυτό του. Ο Γκρας, πρόσωπο πολιτικοποιημένο στο στρατόπεδο της σοσιαλδημοκρατίας, δεν έχει λόγο να του φεισθεί. Ωστόσο, παρακολουθεί με ενδιαφέρον, και ίσως με συμπόνια, τις συνειδησιακές του δολιχοδρομίες ανάμεσα στις συμπληγάδες της διεθνούς πολιτικής, όπου βρέθηκε παγιδευμένος ο λαός του Ανατολιτικού Βερολίνου, θύμα εκλεκτό του ψυχρού πολέμου.
Απομένει στον προειδοποιημένο αναγνώστη να αναγνωρίσει τις πολιτικές ναρκοθετήσεις του κειμένου. Το έργο είχε περιληφθεί στο πρόγραμμα παραστάσεων του Εθνικού για την περίοδο 1974 - 1975, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, που θα ερμήνευε και τον κύριο λόγο. Την ύστατη στιγμή ο Μινωτής εδείλιασε. `Θα `ρθουν οι φοιτητές να μου σπάσουν το θέατρο`, μου είπε. Η Ελλάδα περνούσε τις αντιχουντικές ώρες της μετά την κατάρρευση της δικτατορίας των Απριλιανών. Το έργο δεν ανεβάσθηκε ποτέ. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]
Ο Γκύντερ Γκρας γεννήθηκε το 1927 στην ελεύθερη πόλη του Ντάντσιχ, το σημερινό Γκντανσκ της Πολωνίας, από πατέρα Γερμανό και μητέρα Πολωνέζα. Για να ξεφύγει από τα ασφυκτικά πλαίσια της "καθολικής μικροαστικής οικογένειάς του", όπως έχει πει ο ίδιος, προσελήφθη στα 15 του χρόνια στην Κρατική Υπηρεσία Εργασίας και δύο χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 1944, κατατάχθηκε στα διαβόητα Waffen SS, όπως εξομολογήθηκε στην (πρόσφατη) αυτοβιογραφία του. Τον Μάρτιο του 1945, υπηρετώντας στη 10η Μεραρχία των Panzer SS, ο Γκρας τραυματίστηκε και αιχμαλωτίστηκε από τους Αμερικανούς. Μετά τον πόλεμο έκανε διάφορες δουλειές, από ανθρακωρύχος ως λιθοξόος. Φοίτησε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντύσελντορφ και στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Βερολίνου, όπου σπούδασε γλυπτική και γραφιστική και έζησε λίγα χρόνια στο Παρίσι ερχόμενος σε επαφή με λογοτεχνικούς κύκλους. Το 1956 ο Γκρας έκανε την πρώτη λογοτεχνική του εμφάνιση με μια συλλογή ποιημάτων. Μετά τον πόλεμο, ο Γκρας δραστηριοποιήθηκε στο πλαίσιο της "Ομάδας 47" -μαζί με τον Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, τον Μάρτιν Βάλζερ, τον Ζίγκφριντ Λεντς, την Ίνγκεμπορ Μπάχμαν, κ.ά.- μια ομάδα διανοούμενων που κοινό χαρακτηριστικό τους ήταν το πρόβλημα της συλλογικής συνείδησης στη μεταναζιστική Γερμανία. Απέκτησε παγκόσμια φήμη με την "Τριλογία του Ντάντσιχ": "Το τενεκεδένιο ταμπούρλο" (1959, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Φόλκερ Σλέντορφ, είκοσι χρόνια αργότερα), "Γάτα και ποντίκι" (1961), "Σκυλίσια χρόνια" (1963). Ακολούθησαν μεταξύ άλλων "Ο Μπουτ, το ψάρι" (1979), "Δυσοίωνα κοάσματα (1992), "Ένα ευρύ πεδίο" (1995), "Ο αιώνας μου" (1999), "Σαν τον κάβουρα" (2002) και φυσικά η αυτοβιογραφία του "Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι" (2006). Σε όλη την πορεία του παρέμεινε -και παραμένει- έντονα πολιτικοποιημένος, υποστηρίζοντας το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών τη δεκαετία του 1960 (υπήρξε σύμβουλος του Βίλι Μπραντ), φιλειρηνιστής με πύρινα άρθρα στον Τύπο εναντίον των νατοϊκών βομβαρδισμών στη Σερβία και της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, αλλά και κατά του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, μεταξύ άλλων. Το 1999 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.
(φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
Θεόφιλος Φραγκόπουλος (1923 - 1998). Ο Θεόφιλος Φραγκόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα με καταγωγή από τη Ζάκυνθο. Ο πατέρας του ήταν ανώτερος στρατιωτικός και η μητέρα του καταγόταν από τις οικογένειες Θεοτόκη και Πολυλά. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και τουριστικές και οικονομικές επιστήμες στο Surrey University της Αγγλίας. Γνώστης πολλών ξένων γλωσσών ταξίδεψε σε πολλές χώρες του εξωτερικού, όπως στο Λίβανο και την Τυνησία, όπου εργάστηκε ως τραπεζιτικός υπάλληλος και ως διευθυντής ναυτιλιακής εταιρείας. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου στρατεύτηκε στην Εθνική Αντίσταση, αρχικά ως μέλος της Ενωτικής Νεολαίας Ιερής Ταξιαρχίας και στη συνέχεια των οργανώσεων Ε.Σ.Α.Σ., Ρ.Α.Ν. και ΕΔΕΣ. Από το 1948 ως το 1950 υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός στα Τεθωρακισμένα, ενώ αγωνίστηκε και εναντίον της απριλιανής χούντας του 1967. Το 1950 διορίστηκε υπεύθυνος του τμήματος ξένης διαφήμισης στο ελληνικό Κέντρο Τουριστικών Μελετών. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του ΕΟΤ (1959-1964) και πραγματοποίησε διαλέξεις για τη νεοελληνική λογοτεχνία ως επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Bochum της Δυτικής Γερμανίας και Boston των Ηνωμένων Πολιτειών. Στο χώρο της λογοτεχνίας ασχολήθηκε με το μυθιστόρημα, την ποίηση και το θέατρο, ενώ έγραψε και δοκίμια. Πρωτοεμφανίστηκε το 1943 με τη δημοσίευση του ποιήματος Mantua στο περιοδικό Παλμός και το 1953 κυκλοφόρησε την ποιητική συλλογή Ποιήματα. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Φιλολογικά Χρονικά, Τα Νέα Ελληνικά, Σημερινά Γράμματα, Εποχές, Η Συνέχεια, Τομές, Σταθμοί, την εφημερίδα Καθημερινή κ.α. Μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Θεάτρου για το έργο του Καρτερία, το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τη συλλογή δοκιμίων Tagliche Ernte και το λογοτεχνικό βραβείο Φρειδερίκου Μάθιους (1995). Κείμενά του μεταφράστηκαν στα γαλλικά, τα αγγλικά και τα ιταλικά, ενώ ποιήματά του περιλήφθηκαν σε ξένες ανθολογίες. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Θεόφιλου Φραγκόπουλου βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Θεόφιλος Φραγκόπουλος», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.260-261. Αθήνα, Σοκόλης, 1982.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
