Τα συγκλονιστικά γεγονότα της δεκαετίας του 1940, καθώς και η ριζική εθνική και κοινωνική κρίση που προκάλεσαν, έστρεψαν το ενδιαφέρον στη μελέτη της ιστορίας και της λογοτεχνίας του Νέου Ελληνισμού. Κατά την περίοδο της Δικτατορίας και της Μεταπολίτευσης, το ενδιαφέρον για τη Νεοελληνική Λογοτεχνία εντάθηκε. Πώς αποτυπώνονται αυτές οι εξελίξεις στη μελέτη της λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο, στην εδραίωση και την ανάπτυξη δηλαδή της επιστήμης της Νεοελληνικής Φιλολογίας; Ανάπτυξη μιας επιστήμης σημαίνει προσδιορισμός της σχέσης της με τις όμορες επιστήμες, στην περίπτωσή μας την Αρχαία Ελληνική Φιλολογία και τη Νεότερη Ιστορία. Ανάπτυξη της επιστήμης σημαίνει, επίσης, σαφή διατύπωση των διαφορών της από συναφείς εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες, όπως η λογοτεχνική κριτική, αλλά και ανταπόκριση σε νέες προκλήσεις, όπως η θεωρία της λογοτεχνίας.

Το βιβλίο ιχνηλατεί την πορεία ανάπτυξης της Νεοελληνικής Φιλολογίας στις Φιλοσοφικές Σχολές Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Σε όλη του την έκταση τίθενται ερωτήματα όπως: Ποια είναι η επιστημονική σκευή με την οποία καλείται ο φιλόλογος να διδάξει; Ποιες είναι οι αντιλήψεις του (πεποιθήσεις, αξίες, προκαταλήψεις) περί λογοτεχνίας, περί γλώσσας, περί κριτικής, και θεωρίας; Ποιο είναι το μορφωτικό κεφάλαιο που φέρει η μελέτη της σύγχρονης λογοτεχνίας σε σχέση με το απολύτως αδιαμφισβήτητο κεφάλαιο της αρχαιογνωσίας; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνονται και ξαναδίνονται με διαφορετικές παραλλαγές σε κάθε χρονική στιγμή της υπό εξέτασης περιόδου, και ίσως, η αναψηλάφησή τους βοηθήσει στη συλλογική μας αυτογνωσία και στην αναζήτηση απαντήσεων που να ταιριάζουν στους δικούς μας καιρούς.