Βιβλίο καινοτόμο και φιλόδοξο, το οποίο θέτει τα θεμέλια μιας νέας επιστήμης των ονείρων υποστηρίζοντας ότι το όνειρο είναι κοινωνικό φαινόμενο. Το έργο τροποποιεί ταυτοχρόνως τη ματιά μας πάνω στα όνειρα και πάνω στην ίδια την επιστήμη της κοινωνιολογίας. Ο Λαΐρ, συζητώντας και με άλλους επιστημονικούς κλάδους (ψυχανάλυση, νευροεπιστήμες, γλωσσολογία, ανθρωπολογία), προτείνει, πέραν του Φρόυντ, ένα νέο μοντέλο ερμηνείας των ονείρων.

Μπορούν οι κοινωνικές επιστήμες να προσεγγίσουν το όνειρο; Οι περισσότεροι κοινωνιολόγοι εξακολουθούν μέχρι σήμερα να το αγνοούν, παρότι το όνειρο αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχανάλυσης και αντικείμενο μελέτης της ψυχολογίας και των νευροεπιστημών. Βέβαια, υπήρξαν ερευνητές που μελέτησαν την πρόσληψη του ονείρου σε διαφορετικές εποχές και διαφορετικά περιβάλλοντα. Αυτό, όμως, που προτείνει ο Bernard Lahire είναι να εμβαθύνουμε στην ίδια τη λογική της ονειροπλασίας και να συνδέσουμε τα όνειρα με τις κοινωνικές εμπειρίες των ατόμων.

Τούτο το πρωτόγνωρο, για τα δεδομένα της κοινωνιολογίας, βιβλίο φιλοδοξεί να διατυπώσει μια γενικότερη θεωρία της ονειρικής έκφρασης. Βασίζοντας τη μελέτη του στις κατακτήσεις του ερμηνευτικού μοντέλου που πρότεινε ο Freud, ο Bernard Lahire προσπαθεί να διορθώσει τις αδυναμίες, τις παραλείψεις και τα σφάλματά του, εκμεταλλευόμενος την αξιοσημείωτη επιστημονική πρόοδο που συντελέστηκε, από τη δημοσίευση της Ερμηνείας των ονείρων και μετά.

Αντίθετα με ό,τι πίστευε ο Freud, μετά το πέρας της παρούσας έρευνας το όνειρο παρουσιάζεται ως ο χώρος ενός συμβολικού παιχνιδιού που έχει ως επί το πλείστον απαλλαγεί από κάθε είδους λογοκρισία, είτε τυπική είτε ηθική. Η επικοινωνία του υποκειμένου με τον εαυτό του, στο πλαίσιο της οποίας εκτυλίσσεται το όνειρο, το καθιστά το κατεξοχήν προσωπικό ημερολόγιο. Το όνειρο φανερώνει στον εκάστοτε μελετητή του στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να κατανοήσει καλύτερα την ανθρώπινη ύπαρξη. Η μελέτη του μας επιτρέπει να αντικρίσουμε καταπρόσωπο τι μας απασχολεί στα κρυφά, και να κατανοήσουμε αυτό που σκέφτεται μέσα μας, εν αγνοία μας.

Επιπλέον, η ανά χείρας θεωρία της ονειρικής έκφρασης συντελεί στην αναθεώρηση της κοινωνιολογίας, καθώς της προσδίδει νέες φιλοδοξίες. To όνειρο δεν εισέρχεται στη μεγάλη οικογένεια των κοινωνικών επιστημών για να την αφήσει ανέπαφη, αλλά για να ανατρέψει τις συνήθειές της και να διαρρυθμίσει εκ νέου τον χώρο της.

***

Ο Λαΐρ ανοίγει μια προοπτική συναρπαστική αλλά και ιλιγγιώδη, με αναρίθμητες συνέπειες. Φτάνει ώς το σημείο να μας προτείνει έναν καινούργιο ορισμό της «αλήθειας» και του «εαυτού».

Arnaud Esquerre, Le Monde

Ένα συναρπαστικό παιχνίδι υποκαταστάσεων, όπου ο συγγραφέας αντικαθιστά τα φαινόμενα της απώθησης και της ματαίωσης με τις συνέπειες της βιωμένης κυριαρχίας. Ο κοινωνιολόγος γλιστρά στα όνειρά μας και υποστηρίζει ότι το όνειρο αποτελεί επίσης κοινωνική διεργασία.

Le Nouveau Magazine Littéraire

***

Ο Μπερνάρ Λαΐρ γεννήθηκε το 1963 στη Λυών. Διετέλεσε καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Lumière Lyon 2 και από το 2000 είναι καθηγητής κοινωνιολογίας στην École normale supérieure της Λυών. Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους γάλλους κοινωνιολόγους και είναι μέλος του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Γαλλίας και του Κέντρου Μαξ Βέμπερ. Έχει ασχοληθεί με την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα με την επίδραση των κοινωνικών ανισοτήτων στη σχολική επιτυχία ή αποτυχία, την ιστορία του αναλφαβητισμού και τις πρακτικές της γραφής και της ανάγνωσης, καθώς επίσης και με τη θεωρία της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Στα έργα του συμπεριλαμβάνονται τα: La raison des plus faibles, L’homme pluriel, La culture des individus, Franz Kafka, Ceci n’est pas qu’un tableau, Enfances de classe (επιμ.).