Οι μελέτες που περιέχει ο τόμος αυτός έχουν γραφτεί σε διαφορετικές εποχές, για διαφορετικούς σκοπούς και σε διαφορετικές κάθε μια περιστάσεις. Έχουν όλες όμως μιαν εσωτερική ενότητα. Αντιμετωπίζουν με τη σκέψη του εργάτη τους, όσο μπορεί πιο πολύ και όσο μπορεί πιο βαθιά, το ελληνικό πρόβλημα. Γιατί πρόβλημα είμαστε. Πώς κατορθώσαμε μέσα από τις περιπέτειες τριών χιλιετηρίδων πολυκύμαντης ιστορίας να επιβιώσουμε σαν εθνική μονάδα που είναι η ίδια, φτυστή, με όλα τα ελαττώματα και με πολλά -όχι όλα- τα προτερήματα που έδειξε στην πορεία του πάντοτε το γένος; Απάντηση στο ερώτημα αυτό προσπαθούν να πιθανολογήσουν οι μελέτες του τόμου αυτού. Η πρώτη, για τον ελληνικό πατριωτισμό, είναι μια ομιλία που έγινε με πρόσκληση του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών, στις 25 Μαρτίου 1969. Η δεύτερη, για το δίδαγμα του Βυζαντίου, μια διάλεξη στο Σύλλογο των Μεγαλοσχολιτών στην Αρχαιολογική Εταιρεία που έγινε στις 29 Μαΐου 1966. Η τρίτη, για την αποστολή της Ορθοδοξίας στην κοινωνία της εποχής μας, γράφτηκε για το "Χριστιανικό Συμπόσιο" και δημοσιεύθηκε στον τρίτο τόμο του, το 1968. Η τέταρτη, για τον Έρασμο και τα προβλήματα του καιρού μας, είναι διάλεξη που έγινε στον "Παρνασσό" στη σειρά των διαλέξεων του φιλολογικού και αρχαιολογικού τμήματός του, στις 9 Δεκεμβρίου 1969. Η πέμπτη, για την ένωση της Ευρώπης, είναι ομιλία στην Πάντειο Σχολή τον Μάιο του 1968 με την ιδιότητά μου, από την οποία παραιτήθηκα ύστερα, του προέδρου της "Ευρωπαϊκής Κινήσεως" στην Ελλάδα. Η έκτη, είναι απάντησή μου στον εορτασμό που έγινε από τον "Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Αθηνών" για την εκλογή μου σαν Ακαδημαϊκού. Τέλος, το δόγμα Μπρέζνιεφ είναι, με αφορμή το βιβλίο του κ. Βασ. Βασιλείου, μια κριτική ανάλυση της διεθνούς συγκυρίας της εποχής μας δημοσιευμένη στη "Νέα Εστία" τον Οκτώβρη του 1969. Όλες έχουν μια ενιαία οπτική. Την αναζήτηση των θεμελίων της ελληνικής πορείας. Όπως τα είδα, και όσο μπόρεσα να τα αναλύσω, πρόχειρα ίσως, μα με ευθύτητα και ειλικρίνεια, με τις φτωχές μου δυνάμεις. Γρηγ. Π. Κασιμάτης